20 χρόνια μετά την είσοδο της Ελλάδας στη ζώνη του Ευρώ, ένα σοβαρό τμήμα της Ελληνικής κοινωνίας θεωρεί ότι αυτή η κίνηση ήταν λανθασμένη για την πατρίδα μας και ότι όσο πιο γρήγορα αποχωρήσουμε από το κοινό νόμισμα, τόσο καλύτερα θα ζήσουμε μετά.
Η πλειοψηφία δεν συζητά το θέμα, δεν παρουσιάζει επιχειρήματα, απλά τους λέει «κάνετε λάθος», ενισχύοντας έτι περαιτέρω αυτή τους τη θέση. Έτσι για αρκετούς Έλληνες η επιστροφή στη δραχμή, το εθνικό μας νόμισμα, αποτελεί «τη λύση που αυτόματα θα αλλάξει τα δεδομένα και θα οδηγήσει τη χώρα μας στον παράδεισο», «το όπλο που θα μας επιτρέψει να επανεκκινήσουμε την οικονομία και να κτίσουμε για πρώτη φορά τη βιομηχανία που ποτέ δεν είχαμε».
Όπως ρώτησα και έμαθα για το πόσο άθλια ζούσαν οι 98 στους 100 πολίτες επί Κομμουνισμού στη Ρουμανία, έτσι ασχολήθηκα για χρόνια με το εθνικό νόμισμα της Ρουμανίας, προσπαθώντας να καταλάβω τι πραγματικά θα συνέβαινε στην Ελλάδα αν ακολουθούσε τον ίδιο δρόμο.
Πάμε λοιπόν να κάνουμε μία μικρή ιστορική αναδρομή…
Δεκέμβριος 1989: Πτώση του Nicolae Ceausescu
Τον Δεκέμβριο του 1989 ο κομμουνιστής δικτάτορας ανατρέπεται, παραδίδοντας τη χώρα του με:
- Τεράστιες ελλείψεις τροφίμων
- Μερικές ώρες θέρμανση κάθε ημέρα και λίγες περισσότερες ηλεκτρικού ρεύματος
- Εξαιρετικά καλές υποδομές
- Βαρειά βιομηχανία
- Μηδενικό εξωτερικό χρέος
1 $ = περίπου 15 Lei (στη μαύρη αγορά, λιγότερο στην επίσημη)
Ο κόσμος λιμοκτονεί, τα χαρτονομίσματα έχουν μετατραπεί σε σκουπιδόχαρτα, παρά την καλή οικονομική κατάσταση στα χαρτιά η χώρα χρειάζεται τεράστιες μεταρρυθμίσεις. Το εθνικό νόμισμα από μόνο του δεν αρκεί…
1990: Δραματικές εξελίξεις και υποτίμηση 50%
Το 1990 η χώρα έζησε πρωτοφανείς καταστάσεις, με νεκρούς και πολιτική αστάθεια. Το νόμισμά της, που πρώτη φορά βγήκε στον διεθνή ανταγωνισμό, υποτιμήθηκε περίπου 50%. Ο πληθυσμός ζούσε με στερήσεις, αλλά ακόμη αξιοπρεπώς.
1 $ = περίπου 22,43 Lei
Χωρίς μεταρρυθμίσεις, παράγοντας συχνά άχρηστα προϊόντα κακής ποιότητας, το εθνικό νόμισμα δεν προσέφερε ευημερία στους κατοίκους.
1991: Ο λαϊκισμός θεριεύει και η υποτίμηση ξεκινά
Το 1991 η πλειοψηφία των πολιτικών προέβη σε πλειοδοσία λαϊκισμού και ψευδών υποσχέσεων. Με τη χώρα να μην προχωρά σε μεταρρυθμίσεις, τα έσοδα να πέφτουν και τον κόσμο να καταφεύγει στις παρατράπεζες που υπόσχονταν μεγάλες αποδόσεις, το νόμισμα κατέρρευσε.
1 $ = περίπου 76,39 Lei
1992: Εκλογές και «δεν πουλάμε τη χώρα μας»
Στις πρώτες ελεύθερες εκλογές μετά από 50+ χρόνια, οι σοσιαλιστές κερδίζουν (με τη βοήθεια και της… δεξιάς κυβέρνησης της Ελλάδας, όπως αποκαλύφθηκε μεταγενέστερα), υποσχόμενοι ότι «δεν θα πουλήσουμε τη χώρα μας στους ξένους». Στην πράξη έκαναν το αντίθετο, με τρόπο που απέχει παρασάγγας από αυτό που θεωρούμε «διαφάνεια», διώχνοντας τους σοβαρούς ξένους και επιλέγοντας να χαρίσουν εργοστάσια σε «παράξενους» επενδυτές, που τα έκλεισαν και πούλησαν ως σκραπ τον εξοπλισμό τους.
1 $ = περίπου 307,95 Lei
Το εθνικό νόμισμα πλέον μπαίνει σε τροχιά ελεύθερης πτώσης, μη ανταποκρινόμενο στις πατριωτικές κορώνες.
1993: Αρχίζουν να σκάνε οι παρατράπεζες
Το 1993 ήταν η πρώτη χρονιά που οι Ρουμάνοι πραγματικά μπήκαν στο σπιράλ της καταστροφής. Οι παρατράπεζες άρχισαν να χρεωκοπούν και ο κόσμος να χάνει μαζικά τα χρήματά του. Ελάχιστα βοήθησε το φθηνό νόμισμα, που υποτιμούνταν καθημερινά, πολύ παραπάνω από την επίσημη ισοτιμία. Στην πράξη το δολάριο ήδη κυριαρχούσε σε όλες τις συναλλαγές.
1 $ = περίπου 760,05 Lei
1994: Παρά τις φτηνές τιμές (λόγω νομίσματος), καταρρέουν οι εξαγωγές
Το εθνικό νόμισμα υποτιμήθηκε 100 (!) φορές μέσα σε περίπου 5 χρόνια, αλλά παρόλα αυτά δεν βοήθησε την οικονομία να ανακάμψει. Οι εξαγωγές υποχώρησαν σημαντικά παρά τις χαμηλές τιμές των προϊόντων, ενώ ξεκίνησαν και οι ελλείψεις ανταλλακτικών για τον μηχανολογικό εξοπλισμό των επιχειρήσεων. Για νέες επενδύσεις, ούτε λόγος. Αντίθετα, καταστρέφονταν οι παλιές.
1 $ = περίπου 1.655,09 Lei
1995: Μερική συγκράτηση, με τους μισθούς «σκια» του παρελθόντος
Οι μισθοί των πολιτών δεν τους επέτρεπαν πλέον να αγοράσουν ούτε τα απαραίτητα για την οικογένειά τους, ενώ οι συντάξεις εξαερώθηκαν, αφού οι ασφαλιστικές εισφορές είχαν πληρωθεί με ένα νόμισμα υποτιμημένο πλέον κατά 135 περίπου φορές. Οι ελλείψεις καταναλωτικών ειδών (που ξεκίνησαν το 1992) ήταν ορατές σε κάθε κλάδο. Η πλούσια Ρουμανική αγροτική γη (140.000.000 στρέμματα), αυτή που κάποτε τάιζε τη χώρα και παρήγαγε σιτάρι για εξαγωγές, πλέον έμεινε ακαλλιέργητη σε ποσοστό πάνω από 70%.
1 $ = περίπου 2.033,26 Lei
1996: Εκλογές και «δεξιά» κυβέρνηση με στόχο την ανόρθωση της οικονομίας
Παρά το φθηνό νόμισμα, οι επενδύσεις είναι σχεδόν ανύπαρκτες, μιας και ελάχιστοι είναι οι σοβαροί ξένοι που τολμούν να πλησιάσουν τη χώρα. Οι ουτοπικές επιλογές των σοσιαλιστών φέρνουν τη χώρα στα πρόθυρα της ολοκληρωτικής καταστροφής. Με τον κόσμο να έχει αγανακτήσει, στις εκλογές του 1996 εκλέγονται άνετα οι «δεξιοί». Υπόσχονται ανόρθωση της οικονομίας και μεγάλες μεταρρυθμίσεις.
1 $ = περίπου 3.082,60 Lei
1997: Σκληροί κεφαλαιακοί έλεγχοι
Ενώ την προηγούμενη χρονιά το εθνικό νόμισμα υποτιμήθηκε «μόνο» 50%, το 1997 η πτώση επιταχύνθηκε. Οι σκληροί κεφαλαιακοί έλεγχοι δεν μπόρεσαν να ελέγξουν το πρόβλημα. Η έννοια του «σκληρού συναλλάγματος» ήταν παρούσα καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ’90, όμως από αυτή τη χρονιά απέκτησε σχεδόν «μαγική» ιδιότητα. «Έχει δολάρια αυτός»…
1 $ = περίπου 7.167,94 Lei
1998: Πρώτες «σοβαρές» αποκρατικοποιήσεις αλλά η εξαθλίωση απλώνεται
Το 1998 γίνονται οι πρώτες σοβαρές προσπάθειες για αποκρατικοποιήσεις των δομών που πλέον είχαν απαρχαιωθεί. Με μεγάλο αγώνα και ακόμη σκληρότερα μέτρα, το νόμισμα υποχωρεί «λιγότερο του 30%» σε ετήσια βάση.
1 $ = περίπου 8.876,60 Lei
1999 – 2000: Το αποκορύφωμα της κρίσης
Τη διετία 1999 – 2000 η οικονομική καταστροφή και κρίση έφτασε στο αποκορύφωμά της, μιας και ούτε οι δεξιοί εφάρμοσαν σοβαρές μεταρρυθμίσεις. Η οικονομία πήγαινε από το κακό στο χειρότερο, ο βασικός μισθός έφτασε στα όρια του ανεκδότου, οι συντάξεις που δίνονταν με όρους 1990 αντιστοιχούσαν πλέον σε φαγητό 2 – 3 ημερών. Το νόμισμα της χώρας κατέρρευσε σε χειρότερο βαθμό από κάθε άλλη φορά. Το 2000 χρειάστηκε οικουμενική κυβέρνηση για να «συμμαζέψει» τα πράγματα.
Το ΑΕΠ της χώρας ήταν πια κλάσμα αυτού που παρέδωσε ο κομμουνιστής δικτάτορας και το νόμισμα είχε υποτιμηθεί πάνω από 1.000 (χίλες φορές). Οι (μεγάλοι) φόροι δεν πληρώνονταν.
1999. 1 $ = περίπου 15.333,81 Lei
2000. 1 $ = περίπου 25.926,00 Lei
Για να συνειδητοποιήσεις τι εννοώ: Βάλε πάνω σε ένα τραπέζι 0,70 Ευρώ και 1.000 Ευρώ και σκέψου πώς θα ήταν η ζωή σου αν τα 1.000 σου Ευρώ μετατρέπονταν σε 0,70…
2001 – 2004: Αλλαγή σελίδας
Στις εκλογές του 2000 επανήλθαν οι σοσιαλιστές. Βρήκαν μία χώρα χωρίς επενδύσεις και σοβαρή παραγωγή, με το νόμισμά της να παραπαίει και το 99% του λαού να πένεται / μεταναστεύει. Ακολούθησαν «φιλελεύθερη» πολιτική, άρχισαν να αποκρατικοποιούν, να εκσυγχρονίζουν, προσέγγισαν την Ευρωπαϊκή Ένωση και ξεκίνησαν τις διαδικασίες ένταξης της χώρας σε αυτή. Αποτέλεσμα: Το νόμισμα σταμάτησε να καταρρέει και ξεκίνησε δυναμική οικονομική ανάπτυξη, που πρώτα φάνηκε στις τιμές των ακινήτων.
(Οι διαδικασίες τους δεν ήταν ιδιαίτερα διαφανείς, για αυτό και ο τότε πρωθυπουργός φυλακίστηκε δις για διαφθορά, όπως και πολλοί υπουργοί της περιόδου).
21 Ιανουαρίου 2004
Ο υποφαινόμενος προσγειώθηκε στη χώρα. Τη βρήκε με:
- ΑΕΠ υπο-πολλαπλάσιο του Ελληνικού (το 2003 η Ρουμανία είχε 45,76 δις, έναντι 158,8 δις Ευρώ της Ελλάδας)
- Βασικό μισθό 45 Ευρώ
- Προβληματική ζωή για το 85 – 90% των κατοίκων, «ανεκτή» για τους υπόλοιπους εκτός από ελάχιστους πλούσιους
- 1 δολάριο να αντιστοιχεί περίπου σε 30.000 Lei, ενώ ένα Ευρώ να αντιστοιχεί σε 42.000 Λέι
Συμπτωματικά (ή όχι), η μεγάλη ανάπτυξη της Ρουμανίας ξεκίνησε από τότε. Οι Ρουμάνοι έχασαν 15 χρόνια μέχρι να καταλάβουν το συμφέρον τους. Η ενεργειακή τους αυτονομία σε πετρέλαιο (80% της κατανάλωσης), οι απέραντες εύφορες εκτάσεις, οι φθηνές εξαγωγές και τα άπειρα άλλα πλεονεκτήματά τους δεν τους έσωσαν.
2004 – 2008, ως και σήμερα
- Από το 2004 ως το 2008, με την επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων και την ένταξη στην Ε.Ε., η χώρα δέχτηκε περισσότερα από 40 (σαράντα) δις Ευρώ Άμεσες Ξένες Επενδύσεις, ενώ οι τράπεζες διοχέτευσαν στην οικονομία άλλα 50 δις Ευρώ. Όλα αυτά έγιναν όταν εφαρμόστηκαν οι μεταρρυθμίσεις. Έκτοτε οι εγχώριες και ξένες επενδύσεις στη Ρουμανία παραμένουν με χαώδη διαφορά οι μεγαλύτερες στην Νοτιοανατολική Ευρώπη.
- Από το νόμισμα κόπηκαν 4 μηδενικά το 2005 (1 Ευρώ = 4,2 Lei). Κάποια στιγμή το 2007 έφτασε και την ισοτιμία των 1 Ευρώ = 3,05 Lei, για να πέσει με την κρίση του 2008 και να σταθεροποιηθεί στα επίπεδα του 4,2 – 4,5 ως το 2014.
- Μετά το 2014 Lei ξεκίνησε να διολισθαίνει αργά και ελεγχόμενα, περίπου 2% τον χρόνο, φθάνοντας πλέον στα 4,95 Lei / Ευρώ και απορροφώντας με αυτόν τον τρόπο τους οικονομικούς κραδασμούς.
- Η φορολογία μειώθηκε από τις 01.01.2005 στο 16% επί των κερδών και έμεινε σταθερή ως σήμερα, με πολλά πλεονεκτήματα για όσους επενδύουν.
- Από την 01.01.2009 ξεκίνησε το μοντέλο της φορολόγησης με ως και 1% των μικρών εταιρειών, όταν αυτές έχουν υπάλληλο. Για τζίρο ως και 1.000.000 Ευρώ, ο φόρος των μικρών εταιρειών είναι 1% επί του τζίρου αν έχουν υπάλληλο και 3% αν δεν έχουν.
- Οι μισθοί αυξάνονται και ο μέσος μισθός το 2022 θα είναι πλέον άνω των 800 Ευρώ (καθαρά, μετά από όλους τους φόρους, χωρίς να μπαίνουν στην κλίμακα κλπ), ενώ στο Βουκουρέστι το ποσό θα φτάσει τα 1.000 Ευρώ, πάντα καθαρά. Υπενθυμίζω ότι άπειροι υψηλά αμειβόμενοι έχουν δικιά τους εταιρεία, πληρώνουν τη φορολογία του 1 – 3% και δεν περιλαμβάνονται στους υπολογισμούς για τον μέσο μισθό.
- Από το 2005 – 2006 ξεκίνησε η τεράστια εκστρατεία κάθαρσης της διαφθοράς, που έχει αλλάξει τα δεδομένα και σταδιακά μετέτρεψε τη χώρα σε μία σύγχρονη Ευρωπαϊκή.
- Από το 2009 αυξήθηκε σοβαρά η επιφάνεια των καλλιεργούμενων γαιών, που πλέον είναι η μεγαλύτερη μετά το 1989, με πάνω από 100.000.000 στρέμματα καλλιεργούμενων εκτάσεων.
- Η Κεντρική Τράπεζα της Ρουμανίας έχει συνάλλαγμα που καλύπτει περίπου το 30% του δημόσιου χρέους και φρόντισε η χώρα να δανείζεται ως επί το πλείστον σε Lei και όχι σε ξένο νόμισμα. Οι καταθέσεις πέρασαν και τα 90 δις Ευρώ, ενώ τα δάνεια είναι περίπου στα 55 δις Ευρώ και το 95 – 99% των νέων δανείων δίνονται επίσης σε Lei.
- Το δημόσιο χρέος ανέρχεται περίπου στο 50% του ΑΕΠ και οι νέες ανάγκες του κράτους καλύπτονται σε ποσοστό 70% και άνω από εσωτερικό δανεισμό, σε Lei.
Το νόμισμα λίγο μετράει, οι πολιτικές είναι αυτές που κάνουν τη διαφορά
Τι κέρδισε η Ρουμανία από ένα εθνικό νόμισμα χωρίς μεταρρυθμίσεις, «με τα μέσα της παραγωγής στα χέρια του λαού»; Δυστυχία, καταστροφή και έναν λαό που σε πολλές περιπτώσεις μίσησε την ίδια του την πατρίδα. Τα περισσότερα προβλήματα και οι ανισότητες του σήμερα έχουν τις ρίζες τους στη δεκαετία του 1990 – 2000.
Με την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, την απελευθέρωση της οικονομίας, τη μείωση των φόρων και την υλοποίηση μίας πολιτικής που στηρίζει αυτόν που επιχειρεί, μέσα σε λίγα χρόνια 11 – 12 εκ. Ρουμάνοι «ζουν ως Ευρωπαίοι». Άλλα 5 – 6 εκ. ζουν δύσκολα (πλέον οι περισσότεροι εξ αυτών επειδή δεν θέλουν να δουλέψουν και ζουν από τα επιδόματα), ενώ 5 εκ. είναι μετανάστες. Όμως κάθε χρόνο η ανάπτυξη της χώρας βοηθάει και άλλους πολίτες να αλλάξουν τη ζωή τους.
Σύμφωνα με τη Eurostat, στο τέλος του 2020 ο μέσος κάτοικος του νομού Βουκουρεστίου είχε αγοραστική δύναμη που αντιστοιχούσε στο 160% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου (μεγαλύτερο από αυτό της… Βουλγαρίας), ενώ ο αντίστοιχος μέσος κάτοικος στην Αττική έφτασε το 91%. Η περιφέρεια που έχει πρωτεύουσα το Cluj, τη δεύτερη μεγαλύτερη Ρουμανική πόλη, είχε διαθέσιμο εισόδημα στο 64% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου, ενώ η Κεντρική Μακεδονία με τη Θεσσαλονίκη είχε υποχωρήσει στο 52%.
Η Ρουμανία από ΑΕΠ 160 δις Ευρώ το 2015, το 2021 σε μόλις 6 χρόνια έφτασε τα 240 δις, το 2025 στοχεύει στα 300 – 320, ενώ το 2030 πάει για τα 400 δις Ευρώ, με στόχο ο μέσος πολίτης της να έχει εισόδημα στο 95% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου.
Η Ελλάδα από τα 177 δις Ευρώ του 2015 έκλεισε το 2021 περίπου στα 175 – 180 δις και στοχεύει «στα 240 δις το 2030», σύμφωνα με τον κ. Στουρνάρα, Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος.
Η Ρουμανία προόδευσε όταν έκανε μεταρρυθμίσεις και μείωσε τη φορολογία της. Δεν είναι σήμερα παράδεισος, όμως αναπτύσσεται με ρυθμούς άγνωστους για εμάς, καταπολεμά τη διαφθορά, μειώνει τους φόρους και οι πολίτες της κατανοούν ότι «εθνικό νόμισμα χωρίς μεταρρυθμίσεις και περιστολή των δαπανών είναι ένα όπλο χωρίς σφαίρες».
Εμείς πώς ακριβώς θα υποστηρίξουμε ένα δικό μας νόμισμα όταν το 2022 θα πληρώσουμε για συντάξεις 15+ δις Ευρώ περισσότερα από όσα θα συλλέξουμε από ασφαλιστικές εισφορές, δανειζόμενοι τα υπόλοιπα και προσθέτοντάς τα σε άπειρα άλλα ποσά που προτιμάμε να πληρώνουμε παρά να μεταρρυθμίσουμε σοβαρά την οικονομία μας, να βοηθήσουμε τους αδύνατους και να στηρίξουμε όσους θέλουν να δημιουργήσουν πλούτο στην Ελλάδα. (Να στηρίξουμε με έργα, όχι με λόγια όπως κάνουμε πάντα).
Οι Ρουμάνοι καθυστερούν την είσοδό τους στο Ευρώ από το 2012, με τον στόχο τους να έχει μετατεθεί τώρα για το 2029. Όμως στην πρώτη κρίση ξέρουν ότι θα κόψουν δαπάνες από το δημόσιο και αν χρειαστεί θα απολύσουν δημοσίους υπαλλήλους, χωρίς να αυξήσουν τη φορολογία. Έτσι το νόμισμά τους θα παραμείνει «αξιοπρεπές».
Εμείς όταν λέμε ότι θέλουμε να φύγουμε από το Ευρώ, ποιες επώδυνες θυσίες είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε για να υποστηρίξουμε στην πράξη την απόφαση αυτή; Μέχρι να το σκεφτείς και να μου απαντήσεις, δες ξανά παραπάνω τι συνέβη στη Ρουμανία όσα χρόνια οι πολιτικοί «πουλούσαν παραμύθι» και σκέψου το πάλι…
Εσύ τι γνώμη έχεις;
Χαίρετε. Ενδιαφέρον η ανάλυση σας. Ειδικά σ’ εμένα που πιστεύω στον κλασικό καπιταλισμό που έχει καταστραφεί από τον νέο-φιλελευθερισμό. Κατανοώ πως αυτό που σας λέω απαιτεί μια μακροσκελή ανάλυση περί στης αυστριακής σχολής εναντίον του μοντέλου του Κέινς που ακολουθούν οι κυβερνήσεις των νεο-φιλελεύθερων, όμως εσείς σαν ειδικός στην οικονομία πιστεύω να με καταλαβαίνετε.
Ιδιαίτερα έχω κάποιες απορίες σχετικά με την ανάλυση σας.
1ον οι αποτυχημένες προσπάθειες για την ανάκαμψη της ρουμανικής οικονομίας την περίοδο 1991-2004 ή 2008 ήταν σε μια περίοδο της ιστορικής κορύφωσης παγκοσμιοποίησης και την μετακίνηση των δυτικών κεφαλαίων προς την Ασία, Κίνα, Ινδία κλπ. ;
2ον η μεγάλη μετανάστευση των Ρουμάνων απέφερε πολλά έσοδα σε συνάλλαγμα που συσσωρεύτηκε και συνέβαλε στην ανάπτυξη μετά από τα 10-15 “χαμένα” χρόνια που λέτε ;
3ον η επιμονή στο εθνικό νόμισμα και η καθυστέρηση για ένταξη στο ευρώ, σε συνεργασία με συνετή οικονομική πολιτική πιστεύω πως είναι το μίγμα για την ανάπτυξη της οικονομίας της, εσείς πιστεύετε πως η ένταξη της Ρουμανίας στο ευρώ θα είχε μόνο οικονομικά πλεονεκτήματα για αυτή;
Και κλείνοντας, θα ήταν πρέπον να θυμόμαστε την αθάνατη κα. Θάτσερ που έκανε μεγάλο αγώνα για να κράτηση η Αγγλία το εθνικό της νόμισμα, σε συνδιασμό με τα μέτρα λιτότητας.
Ο καπιταλισμός έχει έρθει σε τραγική κατάσταση, σαν δύση αυτοκτονούμε οικειοθελώς, (εκτός και αν αρχίσουμε να πιστεύουμε σε θεωρίες συνωμοσίας, ότι θέλουν να μας κάνουν σαν το μοντέλο της Κίνας, κρατικό-ελεγχόμενη οικονομία πολυεθνικών…)
Εν κατακλείδι οι Ρουμάνοι αποδείχτηκαν ένας εργατικός λαός που πέρασε αρκετά και τελικά βρήκε την σοβαρή (καπιταλιστική) οικονομική λύση με το εθνικό του νόμισμα. Παράδειγμα προς μίμηση.
Σας ευχαριστώ για το σχόλιό σας. Πολλά θέματα μου βάλατε στο τραπέζι… Για να τα δούμε με τη σειρά
1. Δεν θεωρώ ότι είμαι ειδικός στην οικονομία, απλά πιστεύω ότι καταλαβαίνω τα βασικά
2. Δεν καταλαβαίνω σε τι αναφέρεστε. Η Ρουμανία είχε πρόβλημα από το 1990 ως το 2000, λόγω τρομακτικά λανθασμένων πολιτικών. Από το 2001 ως το 2004 άρχισε να “σηκώνεται”, από το 2004 ως το 2008 τριπλασίασε το ΑΕΠ της, συνέρευσαν 40 δις ξένων επενδύσεων + 40 δις κεφάλαια στις τράπεζες. Το 2008, ως ανοικτή οικονομία, παρασύρθηκε από την οικονομική κρίση και το 2009 η οικονομία της έπεσε, όπως συνέβη και σε όλον τον δυτικό κόσμο. Το 2010 υπέγραψε μνημόνιο, δεν αύξησε τους φόρους, αλλά μόνο τον ΦΠΑ, ενώ μείωσε μισθούς και συντάξεις στο δημόσιο + απέλυσε 100.000 δημοσίους υπαλλήλους και βγήκε από την κρίση σε 18 μήνες.
Τα δυτικά κεφάλαια δεν έφυγαν προς την Ασία τότε, ίσως αναφέρεστε στις χρηματιστηριακές επενδύσεις
3. Η μετανάστευση των Ρουμάνων έφερε χρήματα, 3 – 4 δις Ευρώ / χρόνο, όμως η χώρα εκτοξεύτηκε λόγω της χαμηλής φορολογίας, του φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος και της προσέλκυσης επενδύσεων. Στη Ρουμανία ο επενδυτής δεν κυνηγιέται από το κράτος. Αυτό το γεγονός αύξησε και τους μισθούς και απογείωσε την οικονομία και το βιωτικό επίπεδο. Τα χρήματα των μεταναστών είναι πλέον μία ακόμη μικρή πηγή εσόδων.
4. Η Ρουμανία θα αργήσει πολύ να μπει στο Ευρώ, πιστεύω πως το κάνει σκόπιμα. Προσωπικά θεωρώ πως έχει περισσότερα να χάσει, παρά να κερδίσει αν υιοθετήσει το Ευρώ.
Συμφωνώ ότι οι Ρουμάνοι στήριξαν την ανάπτυξή τους στον Καπιταλισμό.
Σας ευχαριστώ.
Συμφωνώ μαζί σας ότι η Ρουμανία δεν έχει να κερδίσει τίποτα από το ευρώ.
Μια χαρά είναι με εθνικό νόμισμα και σοβαρή εθνική παραγωγή/πολιτική.
Το ευρώ για την Ελλάδα είναι μια «πατερίτσα» για μια «κουτσή» οικονομία… σίγουρα δεν είναι λύση να τυπώνουμε αέρα-πατέρα χωρίς αντίκρυσμα σε παραγωγή (το έγραψα και για τα επιδόματα γέννας). Απλά υπάρχει μια (εύλογη) δυσπιστία ότι δεν θα εφαρμοστούν σοβαρές μεταρρυθμίσεις, οπότε οι περισσότεροι λένε ας κάτσουμε στο ευρώ.
Προσωπικά θεωρώ ότι και η Ιρλανδία δεν έχει να κερδίσει τίποτα με το ευρώ, μιας και έχει σωστές πολιτικές για την ανάπτυξη της εθνικής της οικονομίας.
Το γιατί κάποιες χώρες είναι στο ευρώ (ακόμα κι αν δεν βγάζει νόημα) ενώ κάποιες άλλες όχι μάλλον έχει να κάνει περισσότερο με γεωπολιτικούς λόγους, παρά με συμπάθειες (δεν υπάρχουν αυτά στην πολιτική).
Για να ακριβολογήσω περί δραχμής, κάποτε εθεωρείτο σκληρό (το 2ο πιο σκληρό μετά το δολάριο) νόμισμα:
Αρχές 70s επί κυβέρνησης Παπαδόπουλου.
Αν ψάξετε τα οικονομικά στοιχεία της εποχής, θα το βρείτε…
Και ναι, δεν ήταν δημοκρατικό εκείνο το καθεστώς, το γνωρίζω.
Δυστυχώς η Ελλάδα επί «Δημοκρατίας» τα έχει κάνει όλα χάλι μαύρο… όσο υπάρχει το πολιτικό κόστος, τόσο δεν θα υπάρξουν σοβαρές μεταρρυθμίσεις.
Στα 70s η χώρα μας είχε κάλυπτε την εγχώρια ζήτηση για παιχνίδια κατά 95%. Ούτε αυτό το γνωρίζουν πολλοί.
Είχαμε σοβαρή βιομηχανία… όχι επί «Δημοκρατίας» όμως ξαναλέω.
Προσωπικά δεν έχω φετίχ ούτε με το νόμισμα, ούτε με το πολίτευμα.
Συμφωνώ για Αυστριακή Σχολή.
Αν μάλιστα ψάξετε την ισοτιμία του χρυσού (της χρυσής λίρας εν προκειμένω) σε αντιπαραβολή με τον βασικό μισθό, θα δείτε ότι τα πράγματα δεν είναι καθόλου ευχάριστα.
Θα τα γράψω από μνήμης (τα στοιχεία υπάρχουν δημόσια για όποιον θέλει να τα ψάξει):
Βασικός μισθός το 1991: 75.000 δρχ
Χρυσή λίρα το 1991: 15.000 δρχ
Βασικός μισθός το 2024: €780
Χρυσή λίρα το 2024: €450
Ξεκάθαρα με τον κανόνα του χρυσού ήταν καλύτερα τα πράγματα για όποιον θέλει να το μελετήσει:
https://wtfhappenedin1971.com/
Πρώτη φορά διαβάζω τις αναλύσεις σας, και ομολογώ, εντυπωσιάστηκα… Από τη Ρουμανία… Βλέπεται μάλλον οι περισσότεροι στην Ελλάδα έχουμε μείνει στην Ρουμανία του 90.. Συμφωνώ σε σχέση με το εθνικό νόμισμα, οι περισσότεροι από εμάς δεν είμαστε σε θέση να κάνουμε τις θυσίες που απαιτούνται.. Όμως προσωπικά μιλοντας,κ έχοντας ζήσει για κάποια χρόνια στο εξωτερικό, θα ήθελα χωρίς ευχολόγια η χώρα να γίνει Βορειοευρωπαικη… Συμφωνώ απόλυτα στη σχέση εισφορών-συντάξεων, δημοσίου κτλ.. Πρέπει επιτέλους να γίνει μια τομή κ να ξυπνήσουμε στο μέλλον.. Δυστυχώς βλέποντας κ κρίνοντας από την καθημερινότητα δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος,κ η δική μου γενιά θα χαθεί στον Καιάδα της Ελλάδος.. Αυτά.. Σας ευχαριστώ, και συνεχίστε να αρθρογραφείτε , χαίρομαι να διαβάζω έξυπνα μυαλά..
Σας ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια.
Για να γίνει η χώρα βορειοευρωπαϊκή, θα πρέπει να αλλάξει και κλίμα πληθυσμό. Μέχρι τότε ας γίνει τουλάχιστον μία μοντέρνα Βαλκανική χώρα, με σεβασμό στους πολίτες της.
Καλησπέρα κ. Παπαγεωργιάδη,
Διαβάζω τελευταία αρκετά από τα άρθρα σας με ενδιαφέρον, ειδικά αυτά για τις εμπειρίες σας από τη Ρουμανία.
Εστιάζοντας στα ακίνητα, τι θα προτείνατε σε κάποιον που ξεκινάει τώρα με ένα σχετικά μικρό κεφάλαιο και ένα επιπεδο μόρφωσης αντίστοιχο με το δικό σας στην ηλικία των 30; Ποια θα ήταν η “σημερινή σας Ρουμανία”; Εσείς κάποια χρόνια πριν κάνατε την επιλογή αυτή (υποθέτω βέβαια και με μεγαλύτερο αρχικό κεφάλαιο από το μέσο όρο). Σήμερα όμως;
Υποθέτω συχνά σας κανουν την ίδια ερώτηση.
Ευχαριστώ,
Χρήστος
Ευχαριστώ πολύ για το σχόλιο και την ερώτησή σας. Περιλαμβάνει και λάθος παραδοχές, αλλά δεν πειράζει.
1. Τι σημαίνει μικρό κεφάλαιο;
2. Τι ρίσκα θέλετε να πάρετε;
3. Τι γνωρίζετε από επενδύσεις και τι στόχο θέλετε να πετύχετε;
4. Θα είστε ενεργητικός ή παθητικός επενδυτής;
5. Η σημερινή μου Ρουμανία ίσως να ήταν και πάλι η… Ρουμανία! Όμως εξαρτάται από πολλές παραμέτρους. Πχ μία από τις επόμενες επενδύσεις μας (ό,τι κάνω γίνεται μαζί με τον αδερφό μου) θα είναι και σε μία οικιστική ανάπτυξη στην Ελλάδα. Άλλες αφορούν ακίνητα και πράσινη ενέργεια στη Ρουμανία.
6. Εγώ ξεκίνησα ως μεσίτης και μετά επενδυτικός σύμβουλος ακινήτων, όχι επενδυτής. “Το αγώγι ξύπνησε τον αγωγιάτη” και κυρίως οι πελάτες μου έμαθαν τα περισσότερα από όσα ξέρω σήμερα.
7. Το κεφάλαιό μου ήταν γελοιωδώς μικρό, πολύ μικρότερο από τον μέσο όρο. Αλλά δούλεψα σαν τρελός, πήρα ρίσκα και έμαθα πολύ καλά την αγορά. Αυτό δεν σημαίνει πως κάποιος “μόνο έτσι μπορεί να πετύχει πράγματα”, αλλά πως αυτός είναι ένας από τους προτεινόμενους δρόμους.
Σε λίγες μέρες θα δημοσιεύσω άρθρο για το πώς να επενδύσει κάποιος 30.000 Ευρώ και μπορείτε να δείτε και εκεί κάποιες απαντήσεις.
Σας ευχαριστώ και εύχομαι ολόψυχα καλή επιτυχία!
Αγαπητέ Ηλία σε χαιρετώ.
Εδώ και καιρό είδατυχαία μια ανάρτηση σου με μάλλον, την πιο αστεία περίπτωση αγοραπωλησίας ακινήτου και την πληρωμή σε 20ευρα…Την θυμάμαι ακόμη όπως και εσύ.. Ε΄χω δει και άλλες πολύ ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις σε διάφορα οικον. περιεχομένου θέματα.. Πραγματικά με ετυπωσιάζει η τρόπος προσέγγισης και σύγκρισης που δίνεις…. Το θέμα της Ρουμανίας το παρακολουθούσα και εγώ απο παλιά,,πάνω απο 10 χρόνια σκεπτόμενος να έρθω για μόνιμη διαμονή και αναζητώντας πηγή εισοδήματος.. Για κάποιους λόγους το άφησα πίσω….Ξαναπαίζει όμως εδώ και 2-3 χρόνια,,,,στο μυαλό μου… Θεωρώ απο την αναλυτική και με οικονομικούς δείκτες ,,περιγραφή της οικονομίας της Ρουμανίας που μας έκανες ότι ΔΕΝ την έσωζε το καθεστώς διακυβέρνησης του Τσαουσέσκου μέχρι την πτώση του,, απλά η φτώχεια και οι στερήσεις ήταν καθολικές για το σύνολο του πληθυσμού πλην του ίδιου και του περίγυρου του…Μετά όπου ανέλαβαν υποθετικά εκλεγμένες κυβερνήσεις ΑΠΕΙΡΕΣ σε αυτό θα έλεγα,, ΔΕΝ έδωσαν τα ορθά κίνητρα για αύξηση και με κίνητρα σε επιχειρήσεις να αυτο-εκσυγχρονιστούν.. Χωρίς δλδ κρατικά κεφάλαια ή εξωτ. δανεισμό…Το νόμισμα ”έπεφτε” ραγδαία γιατί δεν είχε βρει ”αξία” σαν εμπορικό συνάλλαγμα θα έλεγα εγώ με τις ελάχιστες γνώσεις που διαυθέτω περί οικονομίας… ΑΝ δλδ απο τος αρχές του ’90 έπειρνε μπρος η παραγωγή γεωργικών και λοιπών προιόντων και ανζητούνταν πελάτες για εξαγωγές με πληρωμή σε τοπικό νόμισμα θα υπήρχε συγκράτηση και ανατίμηση….Αλήθεια θα ήθελα τις απόψεις μου στις παραπάνω θέσεις μου… Τώρα στην Ελλάδα των καταστροφικώ φορολογιών λογικότατο να μην εξελλίσεται το επιχειρήν,,,οι συντάξεις,, ένα θέμα μόνο όπως και οι ελλειματικές ΔΕΚΟ προήλθαν απο την αρπαγή των κεφαλαιών τους για να πληρώνονται ελλείματα σε άλλες ΔΕΚΟ… οπότε ήταν σαν ”αυτοκτονία” των ήδη υπαρχόντων κεφαλαίων με σπατάλες και πτώχευση ταμείων.,,Οφείλω να σου πω ότι είμαι οπαδός του εθνικού νομ΄σματος και θα πω την σκέψη μου,,,Εαν η Ελλάδα επανέφερε το δικό της νόμισμα και έριχνε το Φ.Π.Α σε 5-12% ανα κατηγορία,, με δραστική μείωση φόρου επιχειρήσεων,,με απαίτηση εξόφλησης εμπορικών οφειλών και άμεση κατάσχεση ακίνητης και κινητής σε τυχόν καθυστερήσεις ή ακύρωση συμφωνιών,, βλέπε π.χ Γερμανούς όπου ΔΕΝ έχουν πληρώσει σχεδόν τπτ φόρους για τα έσοδα απο το Ελ. Βανιζέλος ,,με ανάπτυξη εξαγωγών και πληρωμή σε εθνικό νόμισμα θα εξασφάλιζε εισροή ξένου,,, με το προνόμοιο του τουρισμού και πάλι θα έφερνε πολλά ευρώ για να αγοράσουν πολύ παραπάνω δραχμές για διακοπές ”χαμηλού κόστους” για τον ξένο…..Για σχεδόν όλα φυσικά φταίνε οι πολίτες οι οποίοι επέλεξαν ας πούμε την ”επιδότηση” για την απόσυρση-καταστροφή αλλιευτικού και άδειας ή την καταστροφή ελαιώνων πάλι με ”επιδότηση” ,,, με πανουργία κάποιων Ευρωπαίων και δη Γρμανών για να οδηγήσουν ακόμη πιο κάτω τις τυχόν εξαγωγές και κέρδη Ελλήνων να γιγαντώσουν ”την εξάρτηση” απο τα δικά τους δάνεια καταστροφής………Σε ευχαριστώ για την δυνατότητα έκφρασης..Αναμένω τυχόν απαντήσεις..
Κωνσταντίνος
Ευχαριστώ για το σχόλιο και την ανάλυση.
Σε γενικές γραμμές δεν συμφωνώ, μιας και το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι “τα έσοδα των Γερμανών από το Ελ.Βελ” (όπου το Ελληνικό Κράτος μέχρι πρότεινος εισέπραττε μέρισμα, όντας μέτοχος. Δεν ξέρω αν οι Γερμανοί έχουν πληρώσει ή όχι, όμως και να πλήρωναν, είναι σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στα τεράστια ελλείμματά μας, τις συντάξεις που πληρώνονται χωρίς να έχουν καταβληθεί οι ανάλογες ασφαλιστικές εισφορές κλπ. Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις σε δύσκολα προβλήματα.
Το πρόβλημα των Ρουμάνων δεν ήταν η παραγωγή, αλλά το ΠΩΣ θα παρήγαγαν, μιας και οι άνθρωποι με τον κομουνισμό είχαν απωλέσει την έννοια της δουλειάς με στόχο το αποτέλεσμα. Όχι τυχαία, η χώρα τους σηκώθηκε όταν εμφανιστήκαμε εμείς οι ξένοι με τις επενδύσεις μας + οι Ρουμάνοι δούλεψαν, έμαθαν και τα εφάρμοσαν και οι ίδιοι.
Για μένα εθνικό νόμισμα σημαίνει πολύ σοβαρή οικονομική πολιτική, κάτι που στην Ελλάδα που ακόμη το 80 – 90% ψάχνει διορισμό είναι δύσκολο να εφαρμοστεί.
Αμυντικές δαπάνες πόσες έχουν στην Ρουμανία και πόσες εμείς?
Πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα της λαθρομετανάστευσης σε σχέση με την Ελλάδα
Για το αδήφαγο αντιπαραγωγικό δημόσιο, για τα ευγενή ταμεία για τους σαραντάρηδες εθελούσιους
κλπ , συμφωνούμε απόλυτα.
Αμυντικές δαπάνες έχουν στο ύψος του 2% του ΑΕΠ τους. Λαθρομετανάστες δεν έχουν.
Η Ελλάδα όμως δεν χρεωκόπησε από αυτά, η χώρα μας συνεχίζει να εισπράττει 10 από ασφαλιστικές εισφορές και να καταβάλλει 17 – 20, να έχει δημοσίους υπαλλήλους που δεν έχουν αντικείμενο δουλειάς και άλλους δημοσίους υπαλλήλους που δουλεύουν για 5 προκειμένου να σταθεί όρθια η υπηρεσία.
Οι περισσότεροι άνθρωποι προσεγγίζουν το θέμα όπως την υπόθεση με τη δολοφονία του Άλκη: “Να αλλάξουν όλα, αλλά εντάξει μωρέ, όχι και να γίνουν τόσο αυστηρά”. Το ίδιο ισχύει σε όλα τα θέματα και το ξεχείλωμα συνεχίζεται
Σας γνώρισα μέσα από το Άρθρο σας για τη Ρουμανία
Εξαιρετικό!
Σας ευχαριστώ πολύ. Περιμένω τη γνώμη σας και για τα υπόλοιπα!