Να χάσουμε λίγο ΦΠΑ, να κερδίσουμε φόρους, ΑΕΠ (και μείωση φοροδιαφυγής)

Πόσα πράγματα θα άλλαζαν στην Ελλάδα, αν ανεβάζαμε το όριο χρέωσης ΦΠΑ από τις 10.000 στις 20.000 Ευρώ…

Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που δείχνει να έχει μεγάλο τμήμα της Ελληνικής κοινωνίας είναι η αδυναμία κατανόησης της διαφοράς αιτίου και αποτελέσματος. Βρέχει, βγήκα έξω χωρίς ομπρέλα και έγινα μούσκεμα (αποτέλεσμα). Γιατί έγινα μούσκεμα; Επειδή βγήκα έξω χωρίς ομπρέλα, ενώ έβρεχε (αιτία).

Η φοροδιαφυγή είναι αποτέλεσμα. Αιτία της είναι οι υψηλοί φόροι, το αίσθημα αδικίας που νιώθουν οι πολίτες για τις υπηρεσίες που λαμβάνουν για τους φόρους τους, η προσπάθεια επιβίωσης όσων δεν τα βγάζουν πέρα και (φυσικά) η φοροαποφυγή.

Στο παρελθόν ακούγαμε ότι μόνο όταν μειωθεί η φοροδιαφυγή και αυξηθούν τα έσοδα του κράτους θα μπορέσουν να μειωθούν οι φορολογικοί συντελεστές. Τα έσοδα αυξήθηκαν θεαματικά, η φοροδιαφυγή μειώθηκε και το πλεόνασμα δόθηκε σε… επίδομα για συνταξιούχους (αναγκαίο) και επίδομα ενοικίου (μεγάλη κουβέντα).

Άρα, όπως φαίνεται, μάλλον δεν πρόκειται να μειωθεί η βαρύτατη φορολογία στην Ελλάδα, ακόμη και αν η φοροδιαφυγή μηδενιστεί (άλλωστε αν μηδενιστεί το επιχείρημα θα γίνει «και γιατί να τη μειώσουμε, αφού πληρώνουν όλοι).

Το δίκαιο και το άδικο του τεκμαρτού προσδιορισμού εισοδήματος

Η πλειοψηφία των Ελλήνων (νομίζω 7/10) δήλωναν το 2023 εισοδήματα ως 10.000 Ευρώ τον χρόνο και άλλοι 2/10 δήλωσαν ως 20.000 Ευρώ τον χρόνο. Αυτό το αποτέλεσμα κάποιοι το θεώρησαν ως αιτία και για να επιλύσουν το πρόβλημα επανέφεραν τον τεκμαρτό προσδιορισμό εισοδήματος. Έτσι:

• Από τη μία έβαλαν πολλούς φοροδιαφεύγοντες να δηλώσουν περισσότερα και να πληρώσουν φόρο.
• Από την άλλη πίεσαν στα όρια της ασφυξίας όσους όντως δεν βγάζουν χρήματα, τους μερικώς απασχολούμενους με δικιά τους δουλειά, τις γυναίκες που δουλεύουν ενώ μεγαλώνουν παιδιά κλπ.

Η «διπλή φορολόγηση» του ΦΠΑ

Στην ερώτηση «γιατί νομίζετε πως σχεδόν όλοι οι Έλληνες μικρομεσαίοι δηλώνουν 10.000 – 20.000 Ευρώ» η απάντηση των πολιτικών, των δημοσίων και ιδιωτικών υπαλλήλων είναι μόνο μία: «Επειδή θέλουν να φοροδιαφύγουν».

Που να τους περάσει από το μυαλό ότι για πάρα πολλούς μικρομεσαίους στην Ελλάδα το πρόβλημα δεν είναι η φορολογία εισοδήματος, αλλά ο… ΦΠΑ!

Τι εννοώ; Έλα να το δούμε μαζί:

• Μέχρι και το 2023 άπειροι ελεύθεροι επαγγελματίες δήλωναν έσοδα ως 9.900 Ευρώ τον χρόνο.
• Το έκαναν μόνο για να φοροδιαφύγουν;
• Ή και για να μην πληρώσουν από την τσέπη τους τον ΦΠΑ;

– «Τι εννοείς, Ηλία; Γιατί να πληρώσουν από την τσέπη τους ΦΠΑ;» θα σκεφθείς, παριστάνοντας ότι δεν ξέρεις το θέμα.

Όταν πάμε στον δικηγόρο, τον μηχανικό ή τον λογιστή, όταν φωνάζουμε τον υδραυλικό κλπ, αν πάρουμε απόδειξη αυτή περιλαμβάνει και Φόρο Προστιθέμενης Αξίας 24%. Επειδή σχεδόν κανείς μας δεν χρησιμοποιεί αυτήν την απόδειξη (μιας και δεν μας αρέσει στο κράτος η ιδέα να αφαιρούνται τα έξοδά μας από το εισόδημά μας), αν ο δικηγόρος μας πει 1.000+ΦΠΑ=1.240 Ευρώ, η απάντηση των περισσότερων είναι: «Κόψε απόδειξη 200 Ευρώ, τα υπόλοιπα θα στα δώσω στο χέρι» ή «εγώ θα δώσω 1.000 Ευρώ, κάνε ό,τι θέλεις εσύ με τον ΦΠΑ».

Ποιοι το λένε αυτό; Συχνά ακόμη και… εφοριακοί, όταν πηγαίνουν να αγοράσουν υπηρεσίες από την αγορά και δεν στοχεύουν σε έλεγχο. Είναι σωστό; Όχι. Συμβαίνει διαχρονικά; Ναι.

Όλα όμως αυτά είναι η αιτία που οδηγεί σε ένα αποτέλεσμα: Συχνά ο ελεύθερος επαγγελματίας καταλήγει να εισπράττει το ίδιο ποσό, είτε επιβάλλει ΦΠΑ στη συναλλαγή, είτε όχι (μιας και κανείς δεν θέλει να τον πληρώσει) = ο ΦΠΑ καταλήγει να γίνεται για αυτόν… φορολογική επιβάρυνση!

Αντί «να τον εισπράττει και να τον αποδίδει», δεν τον εισπράττει και καλείται να τον αποδώσει = ο ΦΠΑ μετατρέπεται εκ του αποτελέσματος σε «διπλή φορολόγηση» =

• Πληρώνει φόρο εισοδήματος, με κλίμακα ή 22% αν έχει εταιρεία.
• Πληρώνει φόρο μερίσματος (αν πχ έχει ΙΚΕ) 5%.
• Πληρώνει ασφαλιστικές εισφορές και όλα τα υπόλοιπα.
• Και συχνά καταλήγει να πληρώνει από την τσέπη του και ΦΠΑ 24%
• = νιώθει ότι σχεδόν διπλασιάζεται η φορολογική του επιβάρυνση.

(Όλο αυτό είχε φτάσει σε επίπεδα τρέλας την εποχή Τσίπρα, τότε που και οι ασφαλιστικές εισφορές ήταν ποσοστό των εσόδων κάποιου, με αποτέλεσμα να εισπράττουν ελεύθεροι επαγγελματίες 1.000 Ευρώ και να τους μένουν συχνά λιγότερα από 250, αφαιρώντας ΦΠΑ, φόρο εισοδήματος, προκαταβολή φόρου, ασφάλιση κλπ. Ευτυχώς αυτή η τρέλα διορθώθηκε).

«Μα να τον ζητήσει τον ΦΠΑ!»

Οι πάσης φύσεως «άκαπνοι» και άσχετοι με την πραγματικότητα της Ελλάδας σήμερα απαντούν εδώ: «Μα να τον ζητήσει τον ΦΠΑ, για να τον πάρει και να τον αποδώσει! Δεν καταλαβαίνω ποιο είναι το πρόβλημα, οικονομικά αναλφάβητος θα είναι αυτός που τα λέει». Συνήθως όλοι αυτοί δεν είχαν ποτέ δικιά τους δουλειά, δεν πλήρωσαν ποτέ φόρους ακόμη και αν είχαν ζημιές, δεν κατέβαλλαν ποτέ ΦΠΑ για ποσά που ακόμη δεν έχουν εισπράξει κλπ.

Εννοείται πως αν οι ίδιοι χρειαστούν εργασίες για το σπίτι και ο μάστορας τους πει «με απόδειξη 100, χωρίς απόδειξη 70», θα είναι οι πρώτοι που θα πουν «70», ενώ αν ο μάστορας πει «δουλεύω μόνο με απόδειξη» (σπάνιο) είναι πιο πιθανό να… αλλάξουν μάστορα, για να μπορέσουν να παζαρέψουν την έκπτωση με βάση τη μη έκδοση απόδειξης.

Η Ελληνική αγορά είναι εδώ και πολλά χρόνια «ναρκοπέδιο» και πάρα πολλές φορές ο ελεύθερος επαγγελματίας καλείται να πιέσει τον πελάτη του να συνεργαστούν νόμιμα, την ώρα που ο πελάτης δηλώνει οικονομική αδυναμία να ανταποκριθεί στο κόστος που συνεπάγεται η φορολογική νομιμότητα.

(Προσωπικά δεν συμφωνώ με όλα τα παραπάνω, καταγράφω όσα συμβαίνουν και γνωρίζουμε όσοι ξέρουμε την αγορά).

Τι θα γινόταν αν αυξάναμε το όριο της μη χρέωσης ΦΠΑ από τα 10.000 στα 20.000 Ευρώ;

– «Δηλαδή να μην αποδίδουν ΦΠΑ οι ελεύθεροι επαγγελματίες; Αυτό μας λες;» έχω ακούσει συχνά όταν εξηγώ το θέμα αυτό. Όχι, δεν προτείνω τη μη απόδοση ΦΠΑ. Προτείνω να σκεφθούμε μία πρόταση που θα αλλάξει τα δεδομένα:

• Σήμερα το όριο για τη χρέωση ΦΠΑ είναι οι 10.000 Ευρώ (αιτία)
• Το αποτέλεσμα είναι 7/10 να δηλώνουν κάτω από 10.000 και να απαιτείται τεκμαρτή φορολόγηση για να δηλώσουν μεγαλύτερο εισόδημα.
• (Ενώ όσοι τιμολογούν περισσότερα, συνήθως από Σεπτέμβριο και μετά λέγεται ότι βγαίνουν στην αγορά «και ψάχνουν έξοδα» για να μειώσουν τον φόρο τους, κάτι που από φέτος θα γίνει πολύ πιο δύσκολο).

Την ίδια ώρα η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2020/285 δίνει το δικαίωμα στις κυβερνήσεις κάθε χώρας να αυξήσουν το όριο για τη μη χρέωση ΦΠΑ ως και τις 85.000 Ευρώ για συναλλαγές εντός της χώρας τους.

Αν λοιπόν στην Ελλάδα αυξάναμε απλά το όριο μη χρέωσης ΦΠΑ από τις 10.000 στις 20.000 Ευρώ, τότε θα συνέβαιναν τα εξής:

1. Εκατοντάδες χιλιάδες ελεύθεροι επαγγελματίες θα είχαν κάθε κίνητρο να δηλώσουν περισσότερα, επιβαρυνόμενοι μόνο με τον φόρο ως τις 20.000 Ευρώ, κάτι που πληρώνουν όπως και να είναι σήμερα με τον τεκμαρτό προσδιορισμό εισοδήματος.

2. Το κράτος θα έχανε ένα τμήμα των ΦΠΑ που εισπράττεται για το ποσό από τις 10.000 ως τις 20.000 Ευρώ.

3. Την ίδια ώρα το κράτος θα κέρδιζε φόρους από τα δηλωθέντα ποσά που θα ξεπερνούσαν και τον τεκμαρτό προσδιοριμό.

4. Με εκατοντάδες χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες (ας πούμε 500.000) να δηλώνουν περισσότερα έσοδα πχ +5.000 Ευρώ, το επιπλέον εισόδημα θα είναι 2,5 δις Ευρώ.

Επί των 2,5 δις Ευρώ η φορολογία θα υπερκαλύψει την απώλεια του ΦΠΑ, όμως την ίδια ώρα 2,5 δις Ευρώ επιπλέον έσοδα = +1% αύξηση του ΑΕΠ (και αντίστοιχη μείωση του χρέους μας ως ποσοστό του ΑΕΠ).

5. Σταδιακά οι περισσότεροι (είτε κερδίζουν τόσα είτε όχι) θα «ευθυγραμμιστούν» σε δηλωμένο εισόδημα τουλάχιστον 20.000 Ευρώ, για να:

• «Έχουν το κεφάλι τους ήσυχο».
• Κτίσουν «άσπρο» εισόδημα και τεκμήρια για να μπορούν στο μέλλον να κάνουν αγορές.
• Έχουν μεγαλύτερα εισοδήματα για να δείξουν στις τράπεζες κλπ.
• Εισπράττουν περισσότερα μέσω τραπέζης, να συντάξουν καλύτερα συμβόλαια, χωρίς τον κίνδυνο να μείνουν απλήρωτοι κλπ.
• Αποφύγουν τη φοροδιαφυγή και τους μπελάδες.

Στην περίπτωση που το όριο χρέωσης ΦΠΑ γίνει 20.000 Ευρώ, λίγοι θα είναι αυτοί που δεν θα δηλώσουν μεγαλύτερο εισόδημα, στην πράξη θα είναι μόνο οι έχοντες πραγματικά χαμηλότερα εισοδήματα. Το θετικό σοκ στην οικονομία και τους μικρομεσαίους θα είναι πολύ μεγάλο, το ΑΕΠ μας θα αρχίσει να καλπάζει και το χρέος να αποκλιμακώνεται ακόμη πιο γρήγορα έναντι του ΑΕΠ, που είναι και ο μεγάλος μας εθνικός στόχος.

«Και αν χάσουμε πχ 200 εκ. Ευρώ από μειωμένες εισπράξεις ΦΠΑ στην αρχή;»

Θα σκεφθείς: «Καλά τα λες, Ηλία, τι θα γίνει όμως αν πχ την πρώτη χρονιά χάσουμε 200 εκ. Ευρώ από μειωμένες εισπράξεις ΦΠΑ;»

Η απάντηση είναι απλή: Αν και δεν θα χάσουμε τίποτε, έχουμε τόσο μεγάλα πλεονάσματα που εύκολα μπορούμε να καλύψουμε μία τέτοια μικρή υστέρηση (στην ουσία αν συμβεί αυτό οι εισπράξεις ΦΠΑ θα αυξηθούν λίγο λιγότερο, δεν θα μειωθούν στο σύνολό τους).

Στην τελική… αν μπορούσαμε να βελτιώσουμε στην πράξη τα οικονομικά δεδομένα εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων και να επιταχύνουμε την άνοδο του ΑΕΠ με κόστος 200 εκ. Ευρώ, θα ήταν ακριβή ως λύση;

Είναι ανάγκη να χαλαρώσει λίγο η πίεση στους μικρομεσαίους, πριν είναι αργά…

Η Ευρωπαϊκή Οδηγία μιλάει για τις 85.000 Ευρώ ως το ανώτατο όριο μη χρέωσης ΦΠΑ. Στη Ρουμανία που το όριο είναι 60.000 Ευρώ με αυτή η πολιτική (+ τη χαμηλή φορολογία, την πολεοδομική ευελιξία και την υποστήριξη των επενδύσεων) η χώρα μετατράπηκε σε 10 χρόνια σε τόπο που η πλειοψηφία ανήκει στη μεσαία τάξη, εκεί που το 2005 το 90% ήταν απλά… φτωχοί ή πάμφτωχοι.

Εκτιμώ πως αν στην Ελλάδα το όριο ανέβαινε στις 30.000 Ευρώ, πάλι θα βλέπαμε την πλειοψηφία να ευθυγραμμίζεται σε αυτό το επίπεδο. Παρόλα αυτά νομίζω ότι δεν είναι κακό να ξεκινήσουμε με τις 20.000 Ευρώ και να «δούμε πώς θα πάει», πριν προχωρήσουμε σε μεγάλα βήματα.

Εκτός από τα πολλαπλά οφέλη για τους πολίτες και την οικονομία μας, υπάρχει και ένας ακόμη σημαντικός λόγος: Είναι πλέον τόσο μεγάλη η πίεση προς τους μικρομεσαίους, που είναι ανάγκη να χαλαρώσει και λίγο η κατάσταση, με κάποιο πρακτικό μέτρο που θα τους βοηθήσει να «ανασάνουν». Αν δεν γίνει κάτι άμεσα, δύσκολα θα τα βγάλουν όλοι πέρα με τόσες πολλές και μεγάλες αλλαγές…

Ανεβάζοντας το όριο για τη χρέωση ΦΠΑ στις 20.000 Ευρώ θα κερδίσουν σίγουρα οι πολλοί και η οικονομία μας, δηλαδή όλοι!

Εσύ τι γνώμη έχεις;

Και μην ξεχνάς: Μαζί είμαστε πιο δυνατοί!

Ηλίας

ΥΓ. Τις προβλέψεις μου για το δεύτερο μισό της χρονιάς θα τις παρουσιάσω στο 3ωρο live webinar που διοργανώνω στις 11 Ιουνίου με τίτλο «Ακίνητα 2025. Checkpoint».

(Ο Ηλίας Π. Παπαγεωργιάδης διευθύνει τον όμιλο εταιρειών MORE, στην Ελλάδα είναι επενδυτής και αναλυτής της αγοράς ακινήτων και ταυτόχρονα συμβουλεύει 300+ επενδυτές και μικρομεσαίους επιχειρηματίες στην Ελλάδα, την Κύπρο και τη Ρουμανία).