Οικονομία, τρόφιμα, φορολογία, ενέργεια, επενδύσεις: 10 πιθανές αλλαγές μετά την εκλογή Trump

Το πρόγραμμα του νέου προέδρου των ΗΠΑ περιλαμβάνει μεγάλες ανατροπές. Αν τις εφαρμόσει, θα επηρεάσουν και εμάς

(Όποιος περιμένει να διαβάσει παρακάτω ένα κείμενο υπέρ ή κατά του κ. Trump, της κ. Harris κλπ ας μη χάνει τον χρόνο του. Θέλω να συζητήσουμε αυστηρά για την οικονομία, με βάση τις εξαγγελίες του. Μία εξαιρετική πολιτική ανάλυση του θέματος έχει κάνει ο Σπύρος Δημητρέλης).

Την περασμένη Τρίτη ο κ. Donald Trump επαξελέγη πρόεδρος των ΗΠΑ, νικώντας την κ. Kamala Harris. Μιας και στο παρελθόν ασχολήθηκα πολλά χρόνια με πολιτικές καμπάνιες, παρακολουθώ την πολιτική στις ΗΠΑ, τις εκλογές και τις πολιτικές καμπάνιες εκεί. Έτσι και φέτος αφιέρωσα πολύ χρόνο για να μελετήσω με προσοχή ό,τι ανακοινώθηκε από τους δύο βασικούς υποψηφίους, αλλά και τους κ.κ. κ. Robert F Kennedy Jr και Elon Musk, μετά την προσχώρησή τους στο στρατόπεδο Trump. Το ενδιαφέρον στη φετινή αναμέτρηση ήταν πως τα προγράμματα και των 2 πλευρών υπόσχονταν πολλές ανατροπές, στη χώρα τους και παγκοσμίως. Έλα να δούμε μαζί σήμερα τι μπορεί να συμβεί αν όντως υλοποιηθούν οι οικονομικές εξαγγελίες του νέου εν αναμονή προέδρου (το νο. 10 αφορά τα τρόφιμα).

1. «Μείωση του κράτους και μηδενισμός του ελλείμματος»

Το χρέος των ΗΠΑ αυξάνεται με ιλιγγειώδεις ρυθμούς και το θέμα αποτέλεσε σημείο αντιπαράθεσης στις εκλογές. Η υπόσχεση του κ. Trump ουσιαστικά συνδέει τη μείωση / μηδενισμό του με τη σύσταση επιτροπής υπό τον κ. Musk. Ο διακηρυγμένος στόχος είναι «μείωση του κόστους του κράτους κατά 2 τρις τον χρόνο, σε βάθος χρόνου», με τα φετινά προσωρινά στοιχεία να δείχνουν έξοδα 6,75 τρις! Σε μία χώρα με έλλειμμα το 2024 1,83 τρις δολάρια, αυτό σημαίνει προσπάθεια μηδενισμού του ελλείμματος.

Αν συμβεί κάτι τέτοιο, ή έστω αν ξεκινήσει η διαδικασία μείωσης του ετήσιου ελλείμματος, θα δοθεί παγκοσμίως το σήμα ότι οι ΗΠΑ θα έχουν λιγότερες δανειακές ανάγκες, λογικά τα επιτόκια δανεισμού τους θα αποκλιμακωθούν και η πίεση θα περάσει στην Ευρώπη, που θα κληθεί να υλοποιήσει τον σχεδόν αδύνατο στόχο μείωσης των ελλειμμάτων, με παράλληλη αύξηση των αμυντικών δαπανών. (Όλα αυτά την ώρα που η Γερμανία δείχνει να είναι στα πρόθυρα ύφεσης…)

2. «Μείωση φορολογίας»

Το 2025 λήγει η περίοδος χαμηλής φορολογίας που είχε υιοθετηθεί κατά την προηγούμενη προεδρία Trump. Αν είχει εκλεγεί η κ. Harris, είχε διακηρύξει ότι θα ανέβαζε τη φορολογία. Όχι τυχαία επί προεδρίας Biden μπήκε στο τραπέζι ο παγκόσμιος ελάχιστος συντελεστής φορολόγησης των πολύ μεγάλων εταιρειών κλπ.

Τώρα ο κ. Trump επιμενει ότι θα μειώσει τη φορολογία, για να καταστήσει συμφέρουσα την εμφάνιση όλων των κερδών των επιχειρήσεων, να φέρει τις εταιρείες αμερικανικών συμφερόντων πίσω στη χώρα και να αυξήσει το ΑΕΠ με επιθετικό ρυθμό. (Όχι τυχαία το ίδιο μοντέλο ακολούθησε και η Ρουμανία, που από το 2015 ως το 2023 υπερδιπλασίασε το ΑΕΠ της, αυξάνοντας μάλιστα και τα έσοδά της).

Αν όντως μειωθεί η φορολογία στις ΗΠΑ η Ευρώπη θα κληθεί να επιλέξει ανάμεσα στη μείωση της φορολογίας (και της γραφειοκρατίας) ή την περαιτέρω απώλεια επενδύσεων και εταιρειών. Οι ΗΠΑ πάντα δίνουν τον τόνο παγκοσμίως.

3. «Δασμοί σε προϊόντα που δεν παράγονται στις ΗΠΑ»

Ο κ. Trump δηλώνει φανατικός λάτρης της δασμολόγησης προϊόντων που δεν παράγονται στις ΗΠΑ. Δεν ξέρουμε ακόμη κατά πόσο κάτι τέτοιο θα εφαρμοστεί σε όλες τις περιπτώσεις, ή θα χρησιμοποιηθεί ως μέσο πίεσης για να πετύχει την προώθηση των αμερικανικών οικονομικών συμφερόντων. Πχ όχι τυχαία αμέσως μετά την εκλογή Trump εμφανίστηκε δημοσίευμα του Politico που δηλώνει ότι «η Ευρώπη θα ήταν διατεθειμένη να αγοράσει περισσότερο αμερικανικό LNG για να αποφύγει τους δασμούς στα προϊόντα που πουλάει προς τις ΗΠΑ».

Δεν ξέρουμε κατά πόσο εφαρμόσιμη είναι μία πολιτική δασμών και αν τελικά θα μειώσει ή θα αυξήσει το κόστος για τους αμερικάνους καταναλωτές, όμως με δεδομένη τη ρητή πρόθεση επιβολής τους, όλα δείχνουν ότι θα πάμε σε ευρείες ανακατατάξεις και διαπραγματεύσεις σε Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο.

4. «Για να προστατεύσει το ΝΑΤΟ μία χώρα μέλος του, θα πρέπει αυτή να επενδύει τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ της στην Άμυνα»

Αυτό είναι γνωστό από την προηγούμενη θητεία του κ. Trump και το επανέλαβε εκατοντάδες φορές κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας. Φυσικά και δεν τίθεται θέμα διάλυσης του ΝΑΤΟ κλπ, αλλά σίγουρα θα ασκηθεί μεγάλη πίεση σε όλα τα κράτη μέλη να ανεβάσουν τους αμυντικούς τους προϋπολογισμούς. Η Ελλάδα είναι ήδη πάνω από το όριο αυτό, όμως πολλές άλλες χώρες θα κληθούν να το φτάσουν (αγοράζοντας όπλα από τις ΗΠΑ;), πιέζοντας τους προϋπολογισμούς τους, που προς το παρόν είναι στραμμένοι προς το κοινωνικό κράτος.

Το πρόβλημα είχε διατυπώσει το 2012 η τότε καγκελάριος Merkel: «Στην Ευρώπη έχουμε το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού, παράγουμε το 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ και πληρώνουμε το 50% των χρημάτων που καταβάλλονται παγκοσμίως για κοινωνική πολιτική».

Αύξηση αμυντικών δαπανών στην Ευρώπη λογικά θα σημάνει μείωση των άλλων δαπανών = μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών = μείωση των εξαγωγών της Ελλάδας προς τις χώρες αυτές σε δεύτερη φάση, λιγότερα χρήματα για διακοπές κλπ.

5. «Στροφή στη φθηνότερη και όχι κατ’ ανάγκη την πιο «πράσινη» ενέργεια»

Ο κ. Trump χρησιμοποιεί εδώ και χρόνια την έκφραση «Drill, baby, drill» («εξόρυξε, μωρό μου, εξόρυξε»), για να περιγράψει την επιλογή του να αυξήσει όσο περισσότερο μπορεί την παραγωγή ενέργειας στις ΗΠΑ, αυξάνοντας τις σχετικές άδειες, προχωρώντας με το κοίτασμα στην Αλάσκα (που σταμάτησε ο κ. Biden) κλπ. Διακηρυγμένος στόχος του είναι να μειωθεί ραγδαία το κόστος ενέργειας και μέσω αυτού και το κόστος ζωής των πολιτών.

Ταυτόχρονα είναι εναντίον κάθε υποχρέωσης απόσυρσης των συμβατικών αυτοκινήτων προς όφελος των ηλεκτρικών, προτείνοντας «να έχουν όλοι οι πολίτες την επιλογή να διαλέξουν» (με αυτό συμφωνεί και ο κ. Musk, ιδρυτής και μεγαλομέτοχος της Tesla). Επίσης θεωρείται βέβαιο πως αν δεν αποσύρει τις ΗΠΑ από όλες τις διεθνείς συμφωνίες για το περιβάλλον, σίγουρα θα ζητήσει αλλαγές κλπ. Το έκανε και την προηγούμενη φορά που ήταν πρόεδρος.

Την ίδια ώρα στην Ευρώπη (και την Ελλάδα) έχουμε έναν εντελώς διαφορετικό δρόμο, προχωρώντας σε μία πολύ επιθετική πολιτική «απολιγνιτοποίησης», η οποία έχει κοστίσει τεράστια ποσά σε όλους τους Ευρωπαίους πολίτες. Σήμερα το ρεύμα είναι πολύ πιο «καθαρό», έχοντας τιμή πολλαπλάσια από αυτή που είχε πριν πχ 15 χρόνια, κάτι που έχει επιβαρύνει άμεσα τα νοικοκυριά και τις βιομηχανίες παραγωγής προϊόντων = έμμεσα πάλι τα νοικοκυριά.

Αν οι ΗΠΑ συνδυάσουν μειωμένους φόρους και χαμηλό κόστος ενέργειας κινδυνεύουμε να δούμε το κόστος παραγωγής ενός προϊόντος να είναι χαμηλότερο στις ΗΠΑ, πιέζοντας τις Ευρωπαϊκές εταιρείες.

6. «Μέσω της φθηνότερης ενέργειας και της μείωσης της γραφειοκρατίας, πτώση των τιμών και του κόστους ζωής»

Το 2023 ξεκίνησε ένα μεγάλο παγκόσμιο πείραμα, με την εκλογή του Javier Milei στην Αργεντινή, που προσπαθεί να αλλάξει τη χώρα του μέσα από τεράστιες, πρωτοφανείς αλλαγές και ανατροπές. Αν το 2025 ο κ. Trump προχωρήσει στις αλλαγές που προτείνει και καταφέρει να μειώσει το κόστος ζωής των πολιτών, τότε θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι αυτά τα δύο παραδείγματα θα χρησιμοποιηθούν και στην Ευρώπη από όσους είναι υπέρ της μείωσης του κράτους, την αλλαγή των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης κλπ.

Φυσικά αν αποτύχουν η Ευρώπη θα δικαιωθεί για τον δρόμο που ακολουθεί.

7. «Επιθετικότατη πολιτική προσέλκυσης επενδύσεων και προσπάθεια παραγωγής όσων περισσότερων προϊόντων γίνεται στις ΗΠΑ»

Ήδη επί προεδρίας του κ. Biden οι ΗΠΑ ξεκίνησαν ένα τεράστιο πρόγραμμα προσέλκυσης ξένων επενδύσεων (αυτές που στην Ελλάδα νομίζουμε ότι σημαίνουν «Golden Visa και ξενοδοχεία», ενώ σημαίνουν εργοστάσια, τεχνολογία κλπ). Συνεχίζοντας την πολιτική του σύντομα προκατόχου του, ο κ. Trump υπόσχεται να φέρει πολλές ξένες επενδύσεις στη χώρα του, προτείνοντας:

• Τη μείωση της φορολογίας
• Τη μείωση του κόστους ενέργειας
• Τη χορήγηση μεγάλων επιδοτήσεων
• Την πρόσβαση σε κρατικά οικόπεδα, για φθηνό κόστος γης
• Την κατάργηση 2 γραφειοκρατικών μέτρων για κάθε ένα μέτρο που θα εισάγεται. (Ας μην υποτιμάμε αυτό το θέμα, μιας και όχι τυχαία πχ ο πρόεδρος της METLEN κ. Βαγγέλης Μυτιληναίος το θεωρεί μείζον εμπόδιο στην Ευρώπη, όπως και το κόστος ενέργειας).

Η πίεση που θα ασκηθεί στην Ευρώπη θα είναι πολύ μεγάλη και ο κίνδυνος απώλειας μεγάλων Ευρωπαϊκών βιομηχανιών που θα μετακομίσουν την παραγωγή τους στις ΗΠΑ είναι ορατός.

Απέναντι σε όλα αυτά η Ευρωπαϊκή Ένωση πρόσφατα υπέγραψε διακήρυξη για την ανταγωνιστικότητα. Ελπίζω να φέρει ουσιαστικά αποτελέσματα…

8. «Τερματισμός του πολέμου στην Ουκρανία»

Αποφεύγοντας τις γεωπολιτικές αναλύσεις (μία εξαιρετική τέτοια ανάλυση έκανε πρόσφατα ο Κώστας Στούπας), αν όντως ο πόλεμος στην Ουκρανία σταματήσει τους επόμενους μήνες και ειδικά αν αρθεί το εμπάργκο προς τη Ρωσία, τότε θα έχουμε σημαντικές αλλαγές στην Ευρωπαϊκή οικονομία, που «έχασε» εξαγωγές πολλών δις Ευρώ όλα αυτά τα χρόνια. Αν λείψει αυτή η πηγή αναταραχής, που μεταξύ άλλων οδήγησε και σε εκτόξευση του κόστους ενέργειας, τότε τα ωφέλη θα διαχυθούν σε πολλές χώρες.

Βέβαια οι γνώστες του κόστους κατασκευής των υλικών επιμένουν ότι αν ταυτόχρονα με τα παραπάνω ξεκινήσει και το πρόγραμμα ανοικοδόμησης της Ουκρανίας, η ζήτηση θα είναι μεγάλη και το κόστος των υλικών οικοδομής θα αυξηθεί ραγδαία. Αυτό ακόμη δεν είναι ξεκάθαρο, το καταγράφω ως θέμα προς σκέψη.

ΥΓ. Με τα παραπάνω προσπαθώ να εξηγήσω τι θα σημάνει οικονομικά ο τερματισμός του πολέμου, χωρίς να μιλήσω για όλες τις υπόλοιπες προεκτάσεις του.

9. «Αύξηση της προσφοράς ακινήτων, για εκτόνωση των πιέσεων στην αγορά κατοικίας»

Ο κ. Trump είναι εργολάβος στο επάγγελμα, έχοντας αναπτύξει δεκάδες έργα επί δεκαετίες, με έδρα του την Νέα Υόρκη. Το πρόβλημα της έλλειψης κατοικίας υπάρχει και στις ΗΠΑ, όπως και την Ευρώπη και φυσικά την Ελλάδα (στη χώρα μας για διαφορετικούς λόγους) και η πρόθεσή του είναι να διαθέσει κρατικά οικόπεδα για να κτισθούν γρήγορα νέα έργα και να αυξηθεί πολύ η προσφορά. Γενικά δείχνει διατεθειμένος να πάει σε «ριζοσπαστικές» λύσεις για την αντιμετώπιση του θέματος. Αν πετύχουν αυτές, λογικά θα τις «δουν» και πολλές άλλες κυβερνήσεις ανά την Ευρώπη και τον κόσμο, που μέχρι τώρα ψάχνουν μόνο «συμβατικές» λύσεις για το πρόβλημα αυτό.

10. «Μη φθορίωση του νερού / Στροφή προς τα βιολογικά προϊόντα / Μάχη με την παχυσαρκία, όχι όμως μέσω φαρμάκων τύπου Ozempic»

Η συμμαχία του κ. Kennedy Jr με τον κ. Trump έχει ως διακηρυγμένη βάση το «να ξανακάνουμε υγιή την Αμερική», με τον κ. Kennedy να εξηγεί πως «το 50% των παιδιών μας είναι παχύσαρκα» και πάρα πολλά άλλα αντίστοιχα «ζοφερά» στατιστικά στοιχεία.

Μετά την εκλογή του, ο κ. Trump επανέλαβε τη δέσμευσή του να δώσει στον κ. Kennedy το ελεύθερο να κάνει μεγάλες αλλαγές στις κρατικές υπηρεσίες που σχετίζονται με τον χώρο της υγείας και των τροφίμων.

Αφήνοντας στην άκρη όλα τα πολιτικά θέματα που θα ανοίξει ο κ. Kennedy, ας δούμε 3 ζητήματα που θα φτάσουν και στα μέρη μας, μιας και σε τέτοια θέματα οι ΗΠΑ είναι πάντα αυτές που δίνουν «την κατεύθυνση»:

Α. «Μάχη με την παχυσαρκία, όχι όμως μέσω φαρμάκων όπως το Ozempic».

Ενώ το Ozempic έχει φέρει επανάσταση και τεράστια κέρδη, ετοιμάζονται να βγουν στην αγορά πολλά ακόμη παραπλήσια σκευάσματα. Ο κ. Kennedy δηλώνει ενάντιος σε αυτή την τακτική απώλειας βάρους και θα προωθήσει την υγιεινή ζωή και διατροφή σε συνδυασμό με την άσκηση. Έχει παρουσιάσει κατ’ επανάληψη την κατάσταση υγείας του αμερικανικού πληθυσμού με τα μελανότερα χρώματα και θα στοχεύσει ενάντια σε τέτοια σκευάσματα, τα σπορέλαια και πολλές ουσίες που βρίσκονται σήμερα μέσα στα τρόφιμα και τις θεωρεί επιβλαβείς.

Αν όλα αυτά προχωρήσουν, τότε θα δούμε σταδιακά να αλλάζει η διεθνής βιομηχανία τροφίμων.

ΥΓ. Τα κέρδη του Ozempic στις ΗΠΑ είναι τεράστια.

Β. «Διακοπή της φθορίωσης του νερού»

Αν αυτό το πείραμα στεφθεί με επιτυχία, να το περιμένουμε σύντομα και στην Ευρώπη.

Γ. «Στροφή στα βιολογικά τρόφιμα»

Η προσπάθεια στροφής στα βιολογικά τρόφιμα είναι η πιο ενδιαφέρουσα, μιας και θα ξεκίνησει «από κάτω προς τα πάνω», αυξάνοντας την ήδη σημαντική ζήτηση στις ΗΠΑ (πχ στην Ευρώπη η προσπάθεια γίνεται «από πάνω προς τα κάτω», με την Ε.Ε. να πιέζει για αύξηση των εκτάσεων βιολογικής γεωργίας, ακόμη και αν δεν υπάρχει η αναγκαία ζήτηση για απορρόφηση των παραγώμενων ποσοτήτων). Ταυτόχρονα ο κ. Kennedy στοχεύει στην κατάργηση πολλών χημικών ουσιών που σήμερα χρησιμοποιούνται στην αγροτική παραγωγή στις ΗΠΑ, ενώ είναι απαγορευμένες στην Ευρώπη.

Αν αυξηθεί η ζήτηση για βιολογικά προϊόντα στις ΗΠΑ, τότε λογικά θα δούμε να αυξάνεται η παραγωγή τους παγκοσμίως και να αποκτούν διαφορετικό «κύρος» από το σημερινό (και όλα αυτά δεν τα γράφω επειδή κάνουμε με τον αδερφό μου χονδρική πώληση βιολογικών προϊόντων στη Ρουμανια, το θέμα αφορά πρωτίστως τους παραγωγούς μας).

Τυχόν πετυχημένη σύνδεση των βιολογικών προϊόντων με την καλύτερη υγεία των πολιτών (κάτι που και σήμερα υπάρχει ως επιχείρημα, αλλά πολλοί δεν το πιστεύουν) θα προκαλέσει ως και αλλαγή καταναλωτικών συνηθειών διεθνώς.

«Θα αλλάξουν πολλά»

Φυσικά στην πολιτική η διαφορά από το «θα κάνω» και το «έκανα» είναι κολοσσιαία. Προς το παρόν είναι σημαντικό να καταγράψουμε τις προθέσεις και ανακοινώσεις που έχουν γίνει, να δούμε τις πιθανότερες επιπτώσεις τους και να ξέρουμε τι να περιμένουμε, ως επενδυτές, ως άνθρωποι του επιχειρείν, ως ενημερωμένοι πολίτες. Τα υπόλοιπα θα τα δούμε στην πορεία. Η πρόθεση πάντως της νέας διοίκησης Trump θα είναι να αλλάξουν πολλά, όπως ο ίδιος και οι συνεργάτες του διακηρύσσουν. Για να δούμε…

Εσύ τι γνώμη έχεις;

Και μην ξεχνάς: Μαζί είμαστε πιο δυνατοί!

Ηλίας