Στην παρούσα φάση η παγκόσμια αγορά κρυπτονομισμάτων είναι σε καθοδικό κανάλι. Αυτό βέβαια ισχύει τώρα που γράφω τις συγκεκριμένες λέξεις. Μέχρι να τελειώσω το κείμενό μου ή μέχρι να το διαβάσεις εσύ, όλα μπορεί να έχουν αλλάξει, μπορεί όμως και όχι.
Καλώς ήρθες στον κόσμο των κρυπτονομισμάτων. Αν είσαι ήδη ένας ακόμη «ειδικός» / κάτοχος της απόλυτης αλήθειας / πιστεύεις σε κάθε παραμύθι και δοξασία που εφευρίσκεται για να υποστηρίξει μία φούσκα, δεν χρειάζεται να διαβάσεις παρακάτω, εσύ τα ξέρεις ήδη όλα.
Αν είσαι κανονικός άνθρωπος σαν και εμένα, τότε πάμε να δούμε μαζί τον χώρο των κρυπτονομισμάτων, συζητώντας για κάποιες θεμελιώδεις αλήθειες και προτείνοντας και κάποιες συμβουλές αν θέλεις να επενδύσεις στον χώρο. (Υπενθυμίζω ότι προς το παρόν εγώ δεν το έχω κάνει, παρά το ότι μελετώ το φαινόμενο εδώ και πολύ καιρό).
Αλήθεια 1: Άλλο πράγμα η τεχνολογία blockchain και άλλο πράγμα το bitcoin και τα κρυπτονομίσματα
Θα έπρεπε να είναι απλό, όμως σκόπιμα γνώστες και άσχετοι το μπερδεύουν, για να σε αποπροσανατολίσουν. Φυσικά και η τεχνολογία blockchain είναι χρήσιμη και σημαντική, σίγουρα θα τη βρούμε μπροστά μας στο μέλλον ως κομμάτι της ζωής μας. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι κάθε τι που βασίζεται στην τεχνολογία αυτή θα έχει και την αντίστοιχη επιτυχία! Η ρόδα ήταν μία σπουδαία ανακάλυψη, όμως στην πορεία εγκαταλείψαμε την άμαξα με ρόδες και επιλέξαμε το αυτοκίνητο με ρόδες. Η τεχνολογία blockchain θα χρησιμοποιηθεί και από Κεντρικές Τράπεζες, πολυεθνικές εταιρείες κλπ, μη φαντάζεσαι πως είναι τμήμα κάποιας «επανάστασης που θα γκρεμίσει τον κόσμο που ξέρουμε και θα φέρει ελευθερία κλπ».
Αλήθεια 2: Δεν υπάρχει ούτε ένας (1) ειδικός που μπορεί να προβλέψει πότε ένα κρυπτονόμισμα θα ανέβει πολύ. Όλοι σχολιάζουν ΜΕΤΑ
Στην Ελλάδα υπάρχει ένας ενδιαφέρων σχολιαστής που ακολουθούν σοβαροί άνθρωποι. Ο σχολιαστής αυτός έχει γράψει και πει κάθε πιθανό και απίθανο σενάριο για τα κρυπτονομίσματα και το bitcoin, θεωρούμενος ο γνωστότερος «guru» του χώρου. Ούτε όμως αυτός, ούτε κανείς άλλος σε όλον τον πλανήτη δεν έχει καταφέρει να προβλέψει μία (1) φορά την άνοδο ενός κρυπτονομίσματος. Αν παρατηρήσεις με προσοχή, όλοι τους σχολιάζουν μετά και προσπαθούν να βρουν επιχείρηματα για να σου πουν τι έγινε, όμως ποτέ τους δεν μπορούν να σου πουν ότι «με βάση αυτά τα δεδομένα, θα συμβεί αυτό». Γιατί; Επειδή απλά κανείς δεν ξέρει, ούτε και η ακραία κερδοσκοπία στον χώρο αυτόν βασίζεται σε κάποια λογική ή επιχειρήματα.
Αλήθεια 3: Στα περισσότερα κρυπτονομίσματα λίγοι κατέχουν το 90 – 95% των κρυπτονομισμάτων
Τους λένε whales και αν μελετήσεις θα διαπιστώσεις ότι πολύ συχνά κατέχουν το 90 – 95% ενός κρυπτονομίσματος. Ούτε εκδημοκρατισμός υπάρχει, ούτε τίποτε άλλο ρομαντικό. Όπως υπάρχουν οι πλούσιοι του κανονικού κόσμου, έτσι υπάρχουν και αυτοί του ψηφιακού.
Αλήθεια 4: Ούτε 1 στους 1.000 δεν χρησιμοποιεί ένα κρυπτονόμισμα για τις καθημερινές τους συναλλαγές. Όλοι απλώς κερδοσκοπούν
Με ελάχιστες εξαιρέσεις, το 99,99% των κατόχων κρυπτονομισμάτων δεν τα χρησιμοποιεί για τις συναλλαγές του. Άσε τι λένε για τα ωραία και μεγάλα projects, στην πράξη όχι απλά όλοι τα διακρατούν, αλλά και έχουν δημιουργήσει ολόκληρες οικονομικές θεωρίες (ή παραδοξότητες) για το πώς είναι λάθος να πουλάς σε μία πτώση («Hodl») κλπ. Μπορεί το Ethereum και πολύ λίγα άλλα κρυπτονομίσματα να χρησιμοποιούνται στον ψηφιακό κόσμο, αλλά στον πραγματικό δεν έχουν παρά ελάχιστο αποτύπωμα. Πίσω από τα ωραία λόγια συνήθως υπάρχει «το τίποτε», γιατί…
Αλήθεια 5: … είναι ακριβά στη χρήση τους, ενεργοβόρα και δύσχρηστα εκτός ψηφιακού κόσμου
Την ώρα που γελάω διαβάζοντας και ακούγοντας για το πόσο «το Bitcoin προσφέρει τη φθηνότερη και ασφαλέστερη μεταφορά δεδομένων στον κόσμο» (την ώρα που με μία του συναλλαγή απαιτεί ενέργεια που χρειάζεται για 2.000.000+ συναλλαγές Visa), συνήθως το να ζει κάποιος χρησιμοποιώντας κρυπτονομίσματα στη ζωή του είναι ασύμφορο. Αφ’ ενός η τιμή τους αλλάζει συνέχεια και οι έμποροι που τα δέχονται αρνούνται να πάρουν ρίσκο και θέλουν να πληρώνονται με συγκρεκριμένη τιμή, αφετέρου οι εταιρείες που διεκπεραιώνουν τη συναλλαγή χρεώνουν πολύ… «βαράνε στα αυτιά».
Πρόσφατα αμερικάνος παίκτης του NFL ζήτησε να πληρωθεί τον μισό μισθό του (750.000 δολάρια) σε bitcoin. Η αξία του κρυπτονομίσματος υπολογίστηκε στα 65.000 δολάρια, η Εφορία τον φορολόγησε εκεί με το ποσό αυτό και στη συνέχεια όταν η τιμή του έπεσε, βρέθηκε να καταβάλλει φόρο για έσοδα που δεν έχει και να μένει με… 35.400 δολάρια.
Αλήθεια 6: Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο να ξυπνήσει κάποιος και να έχει χάσει όλες του τις ψηφιακές οικονομίες
Σκάνδαλα εμφανίζονται συχνά, με hackers να αποσπούν νομίσματα, ιδιοκτήτες από πλατφόρμες να πεθαίνουν και να μην έχει κανείς άλλος τους κωδικούς πρόσβασης κλπ. Εκεί που τα σκάνδαλα είναι λιγότερα ως καθόλου είναι στις πλατφόρμες που συμμορφώνονται σε κανόνες και όρους που έχουν θεσπίσει οι ελεγκτικές αρχές, κάτι που θα ήταν καλό να σε κάνει να σκεφτείς ότι…
Αλήθεια 7: … η πιθανότητα να βγάλεις χρήματα από τα κρυπτονομίσματα και να μην αποκαλυφθείς ποτέ στις φορολογικές αρχές είναι μικρότερη από αυτή που νομίζεις
Στις ΗΠΑ πέρσι κάποιοι hackers εκβίασαν μία μεγάλη εταιρεία μεταφοράς ενέργειας να τους πληρώσει 5.000.000 δολάρια σε Bitcoin και στη συνέχεια οι διωκτικές αρχές κατάφεραν να εντοπίσουν ένα μεγάλο τμήμα του ποσού αυτού. «Πώς έγινε αυτό, αφού όλα είναι ανώνυμα;» θα σκεφτεί κάποιος… έγινε και δεν είναι η μόνη περίπτωση. Το ότι μέχρι τώρα κανείς δεν έχει κληθεί να μιλήσει για τις συναλλαγές που έχει κάνει, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να γίνει στο μέλλον. Σου θυμίζω πως το κινητό, το tablet και το laptop σου έχουν μοναδικό IP και εύκολα μπορούν να ταυτοποιηθούν με εσένα, όταν κάποιος το θελήσει.
Αν ρωτήσεις κάποιον λίγο μεγαλύτερο, θα σου πει ότι η επικρατούσα θεωρία για το 1999 και το Χρηματιστήριο της Ελλάδας ήταν: «Άφησαν τον κόσμο να βγάλει από τα παπλώματα όλα τα κρυφά λεφτά που είχε, του έδωσαν την εντύπωση ότι κερδίζει και θα κερδίζει για πάντα και στο τέλος του τα πήραν όλα, πετυχαίνοντας τη μεγαλύτερη μετατόπιση πλούτου στη σύγχρονη ιστορία της χώρας». Σου θυμίζει κάτι;
Αλήθεια 8: Η δημιουργία ψηφιακών νομισμάτων από τις κυβερνήσεις, το Facebook κλπ θα είναι αντίπαλη προς τα υπάρχοντα κρυπτονομίσματα και δεν αποτελεί επιβεβαίωση της αξίας τους
Θυμήσου την αλήθεια 1: Η τεχνολογία blockchain είναι καλή και χρήσιμη. Αν λοιπόν εμφανιστούν τα κρατικά ψηφιακά νομίσματα που θα τη χρησιμοποιούν, θα αποδειχθεί ότι η τεχνολογία αυτή (και άλλες σαν αυτή) ήρθε για να μείνει. Όμως αυτό δεν σημαίνει τίποτε θετικό πχ για το bitcoin, μιας και κάθε νέο ψηφιακό νόμισμα από κρατική αρχή ή μεγάλη εταιρεία θα είναι ανταγωνιστικό προς τα υπάρχοντα κρυπτονομίσματα και θα τους στερεί ακόμη περισσότερο το επιχείρημα ότι έχουν τη δυνατότητα να διεισδύσουν σοβαρά στην οικονομία. Επίσης θυμήσου πως σιγά σιγά με την εμφάνιση τέτοιων ψηφιακών νομισμάτων θα δημιουργηθούν πολύ πιο αυστηρά πλαίσια κατοχής και τζογαρίσματος για τα ψηφιακά νομίσματα.
«Ηλία, άσε μας με όλα αυτά τα σοβαρά και αναλυτικά. Εγώ θέλω να βάλω μερικά λεφτά και να βγάλω περισσότερα ή και να γίνω πλούσιος, τι θα γίνει στο μέλλον δεν με ενδιαφέρει» μπορεί να μου πεις και θα έχεις ένα δίκιο, μιας και αυτό κάνουν σχεδόν όλοι.
Δεν θα σου πω ότι είναι κακό να επενδύσεις σε κρυπτονομίσματα, απλά θα σου συστήσω να ακολουθήσεις κάποιους στοιχειώδεις κανόνες επένδυσης:
Κανόνας 1: Δεν επενδύουμε λεφτά που έχουμε ανάγκη
Όταν κάτι έχει διαφορετική αξία κάθε δευτερόλεπτο και άπειροι εξωγενείς παράγοντες μπορούν να ανεβάσουν ή να κατεβάσουν την τιμή του, είναι εξ’ ορισμού μία επένδυση υψηλότατου ρίσκου και ενέχει τον κίνδυνο ολοκληρωτικής απώλειας περιουσίας. Για αυτό και δεν είναι καλό να επενδύσεις λεφτά που χρειάζεσαι, μιας και μπορεί να τα χάσεις όλα και να βρεθείς ξεκρέμαστος. Επενδύουμε ό,τι μας περισσεύει και δεν ρισκάρουμε τα πάντα.
(Ρίξε μία ματιά στο διάγραμμα με την τιμή του Bitcoin τους τελευταίους 12 μήνες και θα καταλάβεις).
Κανόνας 2: Τα κρυπτονομίσματα δεν μπορούν να είναι οι μόνες μας επενδύσεις
Μην ξεχνάς τη διασπορά, σε περισσότερες από μία κατηγορίες επενδύσεων και ακόμη και στα κρυπτονομίσματα σε περισσότερα του ενός, με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Θα πάρεις λιγότερα κέρδη, αλλά σε ενδεχόμενη πτώση δεν θα τα χάσεις όλα.
Κανόνας 3: Μην επενδύεις περισσότερα από όσα θα σου επιτρέπουν να κοιμάσαι το βράδυ
100+ άνθρωποι που γνωρίζω να έχουν επενδύσει σε κρυπτονομίσματα έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: Κάποια στιγμή δεν μπορούσαν να κοιμηθούν το βράδυ, ούτε να ησυχάσουν ούτε να συγκεντρωθούν σε κάτι άλλο. Προσπάθησε να βρεις το ποσό αυτό που θα σου επιτρέπει να μην καταλήξεις σαν αυτούς. Είναι εξόχως ανθυγιεινό και ψυχοφθόρο.
Κανόνας 4: Επένδυσε 100 ώρες μελέτης πριν ξεκινήσεις τις επενδύσεις
Αν θέλεις να μπεις σοβαρά στο θέμα, αφιέρωσέ του χρόνο για να το καταλάβεις. Βρες τις σωστές πλατφόρμες για να γραφτείς, αναζήτησε γκρουπ για να ανταλλάσσεις πληροφορίες, δες ποια γκρουπ στοReddit έχουν ενδιαφέρον, μάθε την ορολογία, ξεκίνησε πρώτα δημιουργώντας ένα εικονικό portfolio επενδύσεων και δες την απόδοσή του, πού έκανες λάθος και τι πήγε καλά, κατέγραψε 20 – 30 «πηγές πληροφοριών» και δες τι έγινε με τις προτάσεις τους. Ψάξε ειδικούς κυρίως εκτός Ελλάδας και εντόπισε τους λίγους που υπάρχουν στη χώρα μας. Μην πας στον πόλεμο τελείως «χύμα στο κύμα», τελείως «ποντάρω στη ρουλέτα», ίσως να μη σου βγει σε καλό.
Κανόνας 5: Επένδυσε σιγά σιγά
Αν αποφάσισες για το ύψος του κεφαλαίου που θα επενδύσεις, όλοι οι ειδικοί λένε να το επενδύσεις σιγά σιγά, όχι με τη μία. Κάτι θα ξέρουν…
Κανόνας 6: Αν δεν ξέρεις τι είναι το stop loss, ήρθε ο καιρός να το ανακαλύψεις
Είναι σημαντικό να μάθεις να επενδύεις βάζοντας όρια και στόχους, τόσο στην άνοδο όσο και στην πτώση. Όταν η τιμή μίας επένδυσης πέφτει ραγδαία και (συνήθως) χωρίς να το περιμένεις, είναι καλό να έχεις αποφασίσεις για το τι % ζημίας μπορείς να αντέξεις και να ορίσεις αυτόματες εντολές πώλησης αν η τιμή ενός κρυπτονομίσματος φτάσει στο χαμηλό σημείο που θα έχεις θέσει.
Αυτό στο λέει ο υποφαινόμενος που πούλησε Ελληνική μετοχή το 2000, όταν από τις 9.800 δραχμές έπεσε στις 7.700 και ενώ ο χρηματιστής του έλεγε ότι «ξέχασέ τη, θα ανέβει πάλι». Αν δεν είχα πουλήσει, όντως θα την είχα ξεχάσει, μιας και η αξία της απλά μηδενίστηκε. Ξέρω ότι η «μαγκιά» είναι να μην πουλάς στην πτώση, αλλά εγώ σου συνιστώ να έχεις όρια προς τα κάτω, να ρευστοποιείς και αν θέλεις να ξαναμπαίνεις πιο χαμηλά.
Κανόνας 7: Επένδυσε με στρατηγική, όχι «γιούργια στον ταβά με τα κουλούρια»
Θέλεις να ρισκάρεις με άγνωστα κρυπτονομίσματα, περιμένοντας ένα από αυτά να εκτοξευτεί; Θέλεις να ακολουθήσεις τις φήμες των γκρουπ του Reddit, του Facebook κλπ; Κάνε ό,τι τραβάει η ψυχή σου, απλά φρόντισε να έχεις στρατηγική και πειθαρχία, με συγκεκριμένο τρόπο επένδυσης, αρχή μέση και τέλος. Όχι να άγεσαι και να φέρεσαι κάθε μέρα, καταλήγοντας να πετάς λεφτά κουτουρού και να ορμάς με «γιούργια στον ταβά με τα κουλούρια», όπως λέγανε οι παλαιότεροι.
Κανόνας 8: Εξαργύρωνε κάπου κάπου και τμήμα του κέρδους
Αν η επένδυσή σου πήγε καλά και έβγαλες χρήματα, δεν είναι κακό να λειτουργήσεις και λίγο ορθολογικά:
- Βγάλε σιγά σιγά το αρχικό σου κεφάλαιο και «παίξε» με τα κέρδη
- Αν το ποσό είναι μεγάλο, απόσυρε ένα τμήμα του και επένδυσέ το σε κάτι πιο σταθερό. Ένα διαμέρισμα από τα κέρδη σου μπορεί να σε κάνει να σκέφτεσαι ότι «ναι, αλλά χάνω τμήμα της δυναμικής μου», όμως σε μία πτώση μπορεί να είναι και αυτό που θα σε κάνει να κοιμάσαι τα βράδια.
- Βελτίωσε τη ζωή σου, με καλύτερο εξοπλισμό, διακοπές ή trainings για εσένα
Μην τα αφήνεις όλα μέσα. Μέχρι να πουλήσεις κάτι, τα κέρδη σου είναι μόνο λογιστικά. Αν δεν βάλεις κάτι στο παντελόνι, δεν έχεις κερδίσει τίποτε.
Φιλική συμβουλή: Δήλωσε τα κέρδη σου, πλήρωσε τον φόρο σου και έχε το κεφάλι σου ήσυχο!
Στην Ελλάδα νομίζω ότι η φορολογία είναι 15% επί των κερδών. Στη Ρουμανία (όπου η Εφορία έχει εκδώσει και επίσημο οδηγό φορολόγησης των κρυπτονομισμάτων και των NFT) όταν επενδύουμε μέσω δικής μας εταιρείας πληρώνουμε 1 – 3%. Μίλα με τον λογιστή σου, διάλεξε τι σου ταιριάζει και φρόντισε να τα έχεις όλα άσπρα. Δεν ξέρεις τι σου ξημερώνει και πότε τα κράτη θα αποφασίσουν να βάλουν χέρι στα αδήλωτα κέρδη του κλάδου.
Μην ονειροβατείς, κάνε ό,τι θέλεις αλλά να είσαι συνειδητοποιημένος
Τα κρυπτονομίσματα στο 99% των περιπτώσεων είναι απλώς μία ακραία κερδοσκοπία, που έχει λειτουργήσει ως επενδυτική εναλλακτική στα χρόνια της μόνιμης ανόδου των αγορών και της απεριόριστης ρευστότητας. Δεν είναι κακό να επενδύσεις σε αυτά, το αντίθετο θα έλεγα. Αν προσέξεις και ακολουθήσεις τους βασικούς κανόνες που ανέφερα πιο πάνω, είναι καλό να κερδίσεις χρήματα ή να χάσεις ανακαλύπτοντας την πραγματικότητα. Για μένα η επένδυση σε NFT παρουσιάζει περισσότερο ενδιαφέρον, όμως και τα κρυπτονομίσματα έχουν κάνει πολλούς ανθρώπους πραγματικά πλούσιους (ειδικά αυτούς που πούλησαν ή θα πουλήσουν πριν την επόμενη οικονομική κρίση).
Και να θυμάσαι πάντα: Πρόσεξε τι εύχεσαι, γιατί αν όντως πετύχεις και βγάλεις πολλά χρήματα από μία τέτοια επένδυση, τότε θα φανεί πραγματικά αν ξέρεις και μπορείς να τα διαχειριστείς.
Συστήνω λοιπόν: Ναι στις επενδύσεις σε κρυπτονομίσματα, ξέροντας ότι είναι τρομακτικά απρόβλεπτες (όπως κάθε τι που μπορεί να προσφέρει τεράστιο κέρδος ή να καταγράψει τεράστια ζημιά), γνωρίζοντας ότι πάμε για σπεκουλάρισμα και ακολουθώντας κανόνες και στρατηγική.
Εσύ τι γνώμη έχεις;
Την Πέμπτη 10 και την Παρασκευή 11 Φεβρουαρίου θα οργανώσω δύο webinar για τη φορολόγηση των κρυπτονομισμάτων και των NFT στη Ρουμανία. Σε περίπτωση που θέλεις να λάβεις και εσύ τη δωρεάν πρόσκλησή σου, στείλε μου μήνυμα εδώ.
Διατυπώστε την άποψη σας