Θεσσαλονίκη, Πλατεία Αριστοτέλους, 2021.
Ο… λεβέντης που είχα μπροστά μου ήταν περίπου 35 χρονών, «επαγγελματίας επιχειρηματίας», όπως μου συστήθηκε. Ακριβό γυαλί ηλίου, ρούχα με λογότυπα παντού. Δυσκολευόταν να καθήσει καλά στο κάθισμά του, ίσως να τον πίεζε η μαγκιά που ξεχείλιζε από κάθε πλευρά (ή ίσως είχε αιμορροϊδες, δεν ξέρω). Είχε πάνω του «γραμμένο στο μέτωπο» το χωριάτικο τουπέ του ανθρώπου που έχει 200.000 – 300.000 Ευρώ μετρητά και νομίζει ότι είναι ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας. Δίπλα του είχε και μία κυρία που ήθελε να κάνει, θεωρητικά, εταιρεία στη Ρουμανία, πρακτικά την είχε καλέσει για να πιουν καφέ και να τη φλερτάρει μπροστά μου, να τον ακούσει να περιγράφει «πόσο πλούσιος» είναι.
Την ώρα που η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη δεν είχαν πολλές επιλογές ακινήτων προς επένδυση στο κέντρο τους, αυτός μου περιέγραφε πώς ήταν δαιμόνια πανέξυπνος και αγόραζε στα καλύτερα σημεία των δύο μεγαλύτερων πόλεων της Ελλάδας με «350 – 500 Ευρώ το μέτρο, ούτε Ευρώ παραπάνω». Η συζήτηση είχε μετατραπεί τόσο γρήγορα σε έναν σουρεαλιστικό μονόλογο, με αποτέλεσμα να μην ξέρω πραγματικά τι να πω, απλώς να σκέφτομαι πώς θα μπορέσω να βρω τρόπο να φύγω από εκεί το γρηγορότερο δυνατό, χωρίς να τον προσβάλλω υπερβολικά. Ο χρόνος είναι χρήμα και δεν τον έχω διαθέσιμο για κάθε χαβαλέ…
«Όποιος είναι έξυπνος και ικανός, αγοράζει όταν το αίμα κυλάει στους δρόμους»
Εκεί λοιπόν που έψαχνα λύση «για να την κάνω με ελαφρά πηδηματάκια», κουρασμένος από τις μπούρδες ενός ανθρώπου που μου ανέφερε με καμάρι και 4 – 5 υποτιθέμενες παρανομίες μέσα σε δέκα λεπτά… ο λεβέντης είπε τη μαγική φράση:
– «Όποιος είναι έξυπνος και ικανός, αγοράζει όταν το αίμα κυλάει στους δρόμους. Εμείς αίμα δεν έχουμε, αλλά εγώ είμαι ο αμέσως επόμενος πιο έξυπνος».
Ενώ είχα φορέσει τα γυαλιά ηλίου μου και ήμουν έτοιμος να φύγω, αποφάσισα να τα βγάλω και να τον διακόψω…
Η: «Που το ξέρεις αυτό για το αίμα στον δρόμο; Ποιος σου το είπε;»
– «Έχω μελετήσει εγώ τα οικονομικά, το είπε ένας διάσημος οικονομολόγος και είναι πολύ σωστό».
Η: «Ξέρεις το όνομα Ρότσιλντ;»
– «Ναι, βέβαια»
Η: «Τι γνώμη έχεις για αυτή την οικογένεια;» (εγώ προσωπικά δεν έχω καμία γνώμη, αλλά κάθε ημιαμόρφωτος έχει τη βεβαιότητα πως ξέρει τα πάντα).
– «Τη χειρότερη! Κλέφτες! Απατεώνες! Ρουφάνε το αίμα…»
Η: «Θα εφάρμοζες ποτέ σου κάποια συμβουλή ενός Ρότσιλντ;»
– «Τρελός είσαι; Όχι βέβαια!»
Η: «Οκ, απλά το λέω επειδή το ρητό που ανέφερες καταγράφεται ότι το είπε ένας Ρότσιλντ».
Πάγωσε. Δεν ήξερε τι να απαντήσει…
«Που πας, ρε Καραμήτρο;»
Η: «Ας αφήσουμε όμως στην άκρη τον Ρότσιλντ. Εσύ δηλαδή θα πήγαινες να αγοράσεις κάπου, όταν θα κυλούσε το αίμα εκεί;»
– «Φυσικά, είναι η καλύτερη επένδυση!»
Η: «Θα πήγαινες μόνος σου, ή με συνοδεία;»
– «Είτε μόνος, είτε με κάνα δυο άλλους φίλους, φορτωμένους με λεφτά όπως εγώ»
Η: «Φορτωμένος με λεφτά είναι κάποιος με 300.000 Ευρώ;»
– «Δεν είναι;»
Η: «Δεν θα το έλεγα. Εκεί λοιπόν που κυλάει το αίμα, πώς θα κυκλοφορήσετε; Δεν θα χρειαστείτε προστασία; Σωματοφύλακες; Έχεις σκεφτεί πόσο θα τους πληρώσεις για να σε υπερασπιστούν σε περίοδο που κυλάει το αίμα;»
– «… δεν ξέρω, πολλά, φαντάζομαι. Για αυτό και θα πάμε 3 – 4, ίσως και 10. Για να έχουμε προϋπολογισμό για τέτοια έξοδα».
Η: «Με τι αυτοκίνητο θα κυκλοφορήσετε; Θα βρείτε φθηνά μία θωρακισμένη λιμουζίνα, με έμπιστο οδηγό;»
– «…»
Η: «… θα βρείτε εύκολα πρόσβαση με ανώτατους κυβερνητικούς για να κάνετε μπίζνες και να εκμεταλλευτείτε ευκαιρίες;»
– «Ναι, γιατί να μη βρούμε;»
Η: «Γιατί μπορεί να αλλάξουν μέσα στην ίδια μέρα. Για αυτό κυλάει το αίμα στους δρόμους, επειδή όλα είναι απρόβλεπτα. Δικηγόρους θα βρείτε καλούς; Πωλητές με χαρτιά καθαρά, για να αγοράσετε με ασφάλεια; Τράπεζες για να πληρώσετε;»
– «… μετρητά θα τα δώσουμε»
Η: «Και θα κυκλοφορείτε σε μία περιοχή που το αίμα κυλάει στους δρόμους με 1 – 2 εκ. Ευρώ μετρητά πάνω σας; Ο ίδιος ο οδηγός θα κανονίσει να σας καθαρίσουν».
– «Θέλεις να πεις ότι δεν είναι καλή ιδέα όλο αυτό;» με ρώτησε, έχοντας συνοφρυωθεί και ανασηκωθεί στη θέση του.
Η: «Θέλω να πω ότι καλό θα είναι να ξέρουμε τι λέμε και τι σημαίνει κάθε μας λέξη. Αν ένας δισεκατομμυριούχος μπορεί να πάει και να ολοκληρώσει συμφέρουσες επενδύσεις σε κάθε μέρος του κόσμου και υπό τις χειρότερες συνθήκες, αυτό δεν μπορεί να το κάνει ένας κανονικός άνθρωπος με λίγα ή πολλά χρήματα πάνω του. Γιατί και μόνο να σκεφτεί να πάει εκεί, όλο και κάποιος χριστιανός θα βρεθεί να του πει «Που πας, ρε Καραμήτρο;» του είπα και σηκώθηκα, του έδωσα το χέρι μου και έφυγα. Προτιμούσα μία βόλτα στην παραλία μέχρι το επόμενο ραντεβού μου…
Όταν μιλάς για επενδύσεις, προσπάθησε να είσαι σοβαρός και να έχεις το «γνώθι σαυτόν»
Για λεφτά μιλάμε, όχι για φυστίκια (που και αυτά κοστίζουν…)
Τα τελευταία 20 χρόνια έχω ακούσει / διαβάσει άπειρους ανθρώπους να χρησιμοποιούν την ίδια φράση («επένδυσε όταν το αίμα τρέχει στον δρόμο») με τουπέ και στυλάκι, νομίζοντας ότι λένε κάτι έξυπνο. Με τον πόλεμο σε εξέλιξη, τις τελευταίες ημέρες κατάλαβα πως και πάλι κάποιοι αναφέρονται σε αυτή, όμως ειλικρινά δεν καταλαβαίνω το γιατί.
- Ηθικό δεν είναι, μιας και ο στόχος είναι να πάρει κάποιος «τζάμπα» ακίνητα / δικαιώματα από ανθρώπους που έχουν ανάγκη, που θα τα ξεπουλήσουν για ένα κομμάτι ψωμί, την ώρα που γύρω τους διαλύονται όλα.
Θέλει ολοκληρωτική έλλειψη συνείδησης απλά για να το σκεφτείς, όχι για να το υλοποιήσεις…
- Ασφαλές δεν είναι. Ελάχιστοι μπορούν να επιβιώσουν σε ένα περιβάλλον ανεξέλεγκτης ζούγκλας. Εδώ δεν μιλάμε για παιχνίδια στον υπολογιστή, αλλά για την πραγματικότητα.
Όποιος ρωτήσει φίλο του που να έχει πάει για δουλειά σε «άγρια» αφρικανική χώρα, μπορεί να καταλάβει τι εννοώ.
- Ξεκάθαρο δεν είναι. Πρέπει κάποιος να έχει βαθειά γνώση του τόπου, γνώση που θα έχει αποκτηθεί εκ των προτέρων. Μόνο έτσι θα μπορεί να καταλάβει τι γίνεται και τι όχι, ποια είναι η ευκαιρία και ποια η παγίδα. ΄
Το «πάω σε άγνωστο τόπο και ψάχνω ευκαιρίες ενώ υπάρχει καταστροφή» είναι περισσότερο δύσκολο και «δρακουλίστικο» από ότι ίσως ακούγεται
- Νομικά είναι αμφίβολο. Την ώρα που όλα γύρω είναι άγνωστα, παράξενα, επισφαλή και απροσδιόριστα, κανείς δεν ξέρει με σιγουριά τι ισχύει, τι αλλάζει, σε τι μπορεί κάποιος να βασιστεί και από που να φυλαχτεί (από όλα, λέω εγώ).
- Είναι θέμα τύχης. Σε μία τέτοια κατάσταση, κανείς δεν ξέρει τι του επιφυλάσσει η μοίρα και η τύχη. Και τέλεια να δείχνουν όλα, μπορεί σε μία ώρα να έχουν ανατραπεί και να χαθούν. Η τύχη είναι ο πρώτος παράγοντας που μετράει σε αυτές τις περιπτώσεις.
Όλα αυτά νιώθεις πως μπορείς να τα διαχειριστείς; Θα σου έλεγα πως μάλλον όχι, μιας και η ιστορία έχει αποδείξει ότι ελάχιστοι έχουν καταφέρει να το πετύχουν, όντες τυχεροί και ικανοί να λειτουργούν κάτω από απίστευτη πίεση. Καλό θα είναι να έχεις το γνώθι σαυτόν, γιατί μπορεί να μην πας στα αίματα, αλλά να νομίζεις ότι κάτι άλλο επικίνδυνο θα είναι απλό για σένα.
Προσπάθησε να καταλάβεις τις καταστάσεις γύρω σου, να τις αξιολογήσεις και να εντάξεις τον εαυτό σου σε αυτές. Για λεφτά μιλάμε, όχι φυστίκια. Η σοβαρή αντιμετώπιση είναι αναγκαία.
Μπορείς να κατανοήσεις το ρίσκο που κρύβει κάθε προτεινόμενη επένδυση;
Ή είσαι και εσύ ένας «παπαγάλος» που χαίρεται αναπαράγοντας βλακείες που δεν καταλαβαίνει;
Το να «επενδύσεις όταν ρέει το αίμα στους δρόμους» είναι η κατάσταση που δημιουργεί το μεγαλύτερο ρίσκο σε μία επένδυση. Όλα είναι ακραία, η τύχη παίζει τον πρώτο ρόλο και μόνο ένας μεγάλος επενδυτής μπορεί να έχει σοβαρές πιθανότητες (20 – 25%) να τα καταφέρει. Αυτός άλλωστε δεν θα έχει και πρόβλημα αν χάσει ένα ποσό, ξέρει να υπολογίζει και ρισκάρει μόνο κάτι μικρότερο, που του περισσεύει.
Με αφορμή όμως την αφέλεια και χαζομάρα που ακούω να φουντώνει ξανά στην Ελλάδα, με όλους τους άσχετους «ειδικούς» που μιλάνε για «το αίμα που ρέει στους δρόμους», θα ήταν καλό να σκεφτείς λίγο πιο σοβαρά. Μπορείς να κατανοήσεις το ρίσκο που κρύβει κάθε προτεινόμενη επένδυση; Μπορείς να φανταστείς τι σημαίνει «επενδύω σε ακραίες συνθήκες»;
Θα πήγαινες τώρα σε μία ουκρανική πόλη, βομβαρδιζόμενη ή μη, για να αγοράσεις ακίνητα;
Θα έκανες το ίδιο σε μία ρωσική πόλη, με κίνδυνο να αποκλειστείς εκεί για αρκετό καιρό;
Γιατί απορείς; Αυτό ακριβώς σημαίνει «αγοράζω όταν το αίμα κυλάει στους δρόμους».
Ξέρω πολλούς που παρουσιάζουν αυτές τις επενδύσεις ως «τις πιο έξυπνες», πολλούς «παπαγάλους» που χαίρονται αναπαράγοντας βλακείες που δεν καταλαβαίνουν.
Όμως ξέρω ελάχιστους που να τις έχουν κάνει στην πράξη.
Από την άλλη ξέρω άπειρους που έχουν κάνει επίσης επικίνδυνες επενδύσεις, χωρίς να καταλαβαίνουν το ρίσκο που αναλαμβάνουν, τα προβλήματα και τις προκλήσεις. Πχ στην Ελλάδα σήμερα οι περισσότερες επενδύσεις σε βάζουν μέσα με τα τσαρούχια, παρόλα αυτά ο μέσος (άσχετος) Έλληνας συνεχίζει να τις επιλέγει, χωρίς σκέψη, χωρίς ανάλυση ρίσκου.
Τί έγινε στη Ρουμανία πριν 30 χρόνια, όταν η αγορά ήταν Far West;
Πριν λίγο καιρό έγραψα για το Ευρώ, το εθνικό νόμισμα και την εμπειρία της Ρουμανίας, σε ένα κείμενο που έγινε viral. Σε αυτό μπορείς να δεις το πώς κατέρρευσε και συνεθλίβη το εθνικό νόμισμα της Ρουμανίας από το 1990 ως το 2000. Εκείνα λοιπόν τα χρόνια θεωρούνται στη χώρα αυτή ως τα χρόνια του Far West, με οικονομικό χάος, εκατομμύρια πολίτες να έχουν χάσει τις καταθέσεις τους, να μην έχουν δουλειά, να πεινάνε κλπ. Αν πούμε ότι η κατάσταση ήταν σχεδόν χαοτική, θα ήταν επιεικές.
Τι έγινε λοιπόν με τις επενδύσεις εκείνη την περίοδο; Διάφοροι αγόρασαν ακίνητα, δικαιώματα επί ιδιοκτησιών κλπ, έναντι εξευτελιστικών τιμών.
Ξέροντας 200+ περιπτώσεις, υπολογίζω ότι περίπου 1 στους 10 κατάφερε να κρατήσει το ακίνητό του. Στους υπόλοιπους συνέβησαν δεκάδες διαφορετικά περιστατικά και έχασαν την περιουσία που απέκτησαν κατά τη διάρκεια της ταραγμένης περιόδου. Όποιος ενήργησε με το μυαλό, δεν έπαθε μεγάλη ζημιά. Η μεγάλη πλειοψηφία έχασε την περιουσία που απέκτησε τζάμπα και συχνά βρέθηκαν εντελώς στον αέρα, μιας και αγόρασαν χωρίς νόμους, χωρίς τίποτε…
Όταν ακούς ότι «είναι ώρα να αγοράσεις όταν το αίμα κυλάει στους δρόμους» δες ποιος το λέει. Αν είναι κάποιος πολυεκατομμυριούχος, τότε άκου και την υπόλοιπη φράση. Αν είναι κάποιος «Ηλίας Παπαγεωργιάδης», λίγο πιο πάνω ή λίγο πιο κάτω οικονομικά, τότε αγνόησέ τον. Φελλός είναι, μάλλον θα θέλει να εντυπωσιάσει κάποια δεσποινίδα…
Εσύ τι γνώμη έχεις;
ΥΓ. Το καλό που παρατηρώ μέσα από τις συναντήσεις μου είναι πως για κάθε έναν άσχετο τα τελευταία χρόνια συναντώ και έναν σχετικό, έναν άνθρωπο με αξιοπρέπεια και σκέψη, που δεν νομίζει ότι ένα χρηματικό ποσό στην τράπεζα τον κάνει ανώτερο από τους άλλους κλπ. Χαίρομαι να βλέπω και ανθρώπους που δεν ξέρουν και ρωτάνε, ανθρώπους που μελετούν, που σέβονται και καταλαβαίνουν πως όλα στη ζωή κτίζονται βήμα βήμα, ανθρώπους που αρχίζουν να κατανοούν την έννοια του ρίσκου…
Διατυπώστε την άποψη σας