Η Ελλάδα μετά τις πλημμύρες: Οι ζωές που θα αλλάξουν και το δύσκολο οικονομικό «αύριο»

Ελπίζοντας πως ο αριθμός των νεκρών δεν θα μεγαλώσει άλλο, συνειδητοποιούμε τι αλλάζει στην Ελλάδα μας μετά τις τελευταίες καταστροφές;

Όταν μελετούμε μία χώρα, συνήθως επικεντρωνόμαστε σε τέσσερα στοιχεία:

• Την κουλτούρα, το πνευματικό και συναισθηματικό επίπεδο των πολιτών
• Το κατά πόσο εκεί λειτουργούν οι νόμοι / οι πολίτες σέβονται τους νόμους

• Τις υποδομές που έχουν (και απαιτούν δεκαετίες και άπειρα δισεκατομμύρια για να κτιστούν)
• Την οικονομική κατάσταση των πολιτών (που επίσης συνήθως προκύπτει μετά από πολλά χρόνια δουλειάς και συσσώρευσης).

Οι τεράστιες απώλειες…

Μετά τις συμφορές που βιώσαμε φέτος, με αποκορύφωμα τις πυρκαγιές στον Έβρο και τη μεγάλη καταστροφή στη Θεσσαλία, βρισκόμαστε πλέον αντιμέτωποι με μία διαφορετική Ελλάδα:

• Δεκάδες χιλιάδες Έλληνες, εφόσον γλύτωσαν τη ζωή τους, έχουν πλέον σημαντικά ψυχολογικά τραύματα, μιας και έχασαν πολλά / τα πάντα και θα κληθούν να ξεκινήσουν από την αρχή.
• Διάχυτη είναι η αίσθηση ανάμεσα στους πολίτες ότι «σε περίπτωση προβλήματος, είμαστε μόνοι μας». Κάποιοι κρατικοί λειτουργοί δείχνουν επαρκείς, οι περισσότεροι δείχνουν ανεπαρκείς, όμως η γενική εικόνα δεν είναι καλή, ανεξαρτήτως κόμματος που κυβερνά.

• Οι υποδομές δισεκατομμυρίων της Θεσσαλίας (και κάποιες στον Έβρο και άλλα πυρόπληκτα σημεία της πατρίδας μας) θα χρειαστούν δεκαετίες για να κατασκευαστούν από την αρχή, με άπειρα κονδύλια που απλά δεν υπάρχουν διαθέσιμα «άμεσα».
• Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχασαν την περιουσία τους, με τρόπο ίσως οριστικό (εκτός και αν κάποιος πιστεύει πως το κράτος θα βρει άλλα άπειρα δισεκατομμύρια για να καλύψει τις τεράστιες ζημιές τους).
• Ένα σοβαρό τμήμα του συνόλου των των Ελληνικών χωραφιών (Θεσσαλικός κάμπος) είναι αυτή τη στιγμή «μη καλλιεργήσιμο», ενώ χιλιάδες αγροτικές / άλλες επενδύσεις και υποδομές καταστράφηκαν ολοσχερώς.

Μπορεί για όποιον δεν ήταν στη Θεσσαλία / τον Έβρο και τα άλλα σημεία της Ελλάδας που κτυπήθηκαν φέτος το όλο ζήτημα να είναι κυρίως «συναισθηματικού ενδιαφέροντος για λίγες μέρες», όμως δεν είναι ακριβώς έτσι. Όσα συνέβησαν μας αφορούν όλους και θα απασχολήσουν τη ζωή / την οικονομία μας για αρκετά χρόνια από σήμερα…

Ο ανθρώπινος παράγοντας

Ελπίζοντας και πάλι οι ανθρώπινες απώλειες να είναι οι λιγότερες δυνατές, θα πρέπει να δούμε κατάματα τη νέα μας πραγματικότητα:

• Κατανοούμε ότι εν καιρώ ειρήνης όσα συνέβησαν σε Θεσσαλία, Έβρο και αλλού στην Ελλάδα είναι ό,τι κοντινότερο μπορούμε να ζήοσυμε εν καιρώ ειρήνης και προσομοιάζει σε πόλεμο;

• Χιλιάδες άνθρωποι απώλεσαν σπίτια και περιουσία, λίγες εβδομάδες πριν έρθει ο χειμώνας. Θα τους κρατήσουμε για πάντα στα γυμναστήρια, με κουβέρτες και φαγητό; Όχι. Αργά ή γρήγορα θα φτάσει η μέρα που θα τους πει κάποιος να επιστρέψουν στα σπίτια τους, αυτά που έχουν καταστραφεί. Θα τους φτιάξουμε ως κράτος άλλα σπίτια σε λίγες εβδομάδες; Θα τους πούμε «πάρε επίδομα ενοικίου και τράβα να βρεις σπίτι εκεί που ήδη δεν υπάρχουν διαθέσιμα;» Θα τους βοηθήσουμε να ξαναγυρίσουν εκεί που ζουν, ή θα τους ωθήσουμε σε μετανάστευση;

• Θα τους στηρίξουμε με ψυχολόγους για να ξεπεράσουν τα τραύματα που απέκτησαν;

• Είναι ανάγκη να τους βοηθήσουμε να ξαναρχίσουν τις ζωές τους, το συντομότερο δυνατό. Είναι όμως αυτό εύκολο σε μία χώρα που φαίνεται πως η πλειοψηφία των πολιτών δεν ενδιαφέρεται να αλλάξει τίποτε, λατρεύει να κάνει κάθε πιθανό και απίθανο λάθος και περιμένει σωτηρία από ένα ανεπαρκές κράτος; 

• ΥΓ. Είναι κρίσιμο να μπορέσουμε να βρούμε λύσεις για τα χιλιάδες παιδιά της περιοχής, που πρέπει να ξαναρχίσουν το σχολείο και να στηριχθούν ψυχολογικά για να διαχειριστούν αυτό που έζησαν…

Όλα τα παραπάνω είναι εύκολο να τα γράψει κάποιος, όμως πολύ δύσκολο να γίνουν γρήγορα και σωστά.

Η νέα οικονομική πραγματικότητα

Φυσικά και πρώτα από όλα κοιτάμε τις ζωές των συνανθρώπων μας. Μετά από αυτούς έχει σημασία να δούμε και το πώς θα αλλάξουν τόσο οι ζωές τους από τοπικής οικονομικής πλευράς, όσο και οι δικές μας σε εθνικό και μακροοικονομικό επίπεδο. 

Τοπικό επίπεδο

Η τοπική οικονομία των πληγεισών περιοχών δυστυχώς θα κάνει πολύ καιρό να ανασυγκροτηθεί. Με δεδομένο ότι ελάχιστοι εξ’ αυτών είχαν ασφαλίσει τις δουλειές και επενδύσεις τους (και μη γνωρίζοντας αν οι ασφαλιστικές θα πληρώσουν όσους ασφαλίστηκαν, ή αν θα πουν πως σε φυσικές καταστροφές δεν αναλαμβάνουν την ευθύνη), οι απώλειες θα είναι μεγάλες, τόσο σε εξοπλισμό όσο και σε υποδομές, επενδύσεις κλπ.

Σκέψου ένα θερμοκήπιο μερικών δεκάδων στρεμμάτων, γεμάτο με μηχανήματα και υποδομές, κατεστραμμένο από το νερό. Σκέψου χιλιάδες δέντρα «πνιγμένα». Ποιος θα τα αποζημιώσει όλα αυτά στο 100%;

Ανάλογα με το πόσα χρήματα θα μπορέσει να συνεισφέρει το κράτος, οι τοπικές κοινωνίες θα μπορέσουν να αποκαταστήσουν τμήμα των ζημιών σε μερικά χρόνια.

Ένας πιθανός κίνδυνος είναι να εμφανιστούν ως αγοραστές όσοι είχαν χρήματα στην τράπεζα και όχι τοποθετημένα σε δουλειές και να ψάξουν «ευκαιρίες για ένα κομμάτι ψωμί», εκμεταλλευόμενοι την ανάγκη όσων καταστράφηκαν. Ελπίζω όμως ο φόβος μίας νέας μελλοντικής καταστροφής να σταματήσει κάποιους από αυτούς.

Μέτρα του τύπου «να μην πληρώσουν επιταγές / ασφαλιστικές εισφορές για 3 μήνες» δεν αρκούν, μιας και οι άνθρωποι του επιχειρείν θα χρειαστούν πολύ καιρό για να βρουν ξανά τον βηματισμό τους…

ΥΓ. Θεωρητικά θα βοηθήσουν και τα έργα υποδομής που κανονικά θα πρέπει να γίνουν σε όλες τις πληγείσες περιοχές, είτε από πλημμύρα είτε από φωτιές. Αλλά θα γίνουν γρήγορα; Θα είναι σωστά φτιαγμένα; Θα αφήσουν αρκετό «οικονομικό αποτύπωμα» στις τοπικές κοινωνίες;

ΥΓ.2. Το πρώτο μας μέλημα θα είναι να αποφευχθεί το «πλιάτσικο» όταν φύγουν τα νερά…

Εθνικό επίπεδο

Η Ελλάδα θα κληθεί να αλλάξει τις προτεραιότητές της για τα επόμενα χρόνια, μιας και στο κέντρο της έχει σχηματιστεί μία τεράστια περιοχή που απαιτεί λύσεις εκτάκτου ανάγκης, με εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που «έχασαν τη γη κάτω από τα πόδια τους»…

Τα χρήματα που θα χρειαστούν για όλους τους πληγέντες θα λείψουν από την αγορά, τις επενδύσεις κλπ.

Μέχρι να αποκατασταθεί η αγροτική παραγωγή στην περιοχή (όταν και αν, μιας και πολλοί παραγωγοί σε ιδιωτικές κουβέντες μιλάνε για 100% καταστροφή των επενδύσεών τους…) αρκετά προϊόντα θα ακριβύνουν / θα αντικατασταθούν με εισαγωγές. Επίσης να μην ξεχνάμε πως προς το παρόν δεν ξέρουμε τι ποιότητας είναι το χώμα που κάλυψε τα χωράφια της περιοχής. Αν πχ είναι αμμώδες, τότε αυξάνονται τα προβλήματα.

Πάρα πολλές δουλειές θα χαθούν, άμεσα ή έμμεσα (μιας και πχ αν κάποιος εφοδιάζει καταστήματα στη Θεσσαλία, μπορεί ίσως να βρίσκεται σε άλλη περιοχή, όμως πρακτικά θα χάσει πολλούς από τους πελάτες του). 

Στον διάλογό μας θα μπει για τα καλά η προσέγγιση των προβλημάτων / επενδύσεων / υποδομών και με βάση το ενδεχόμενο ακραίων καιρικών φαινομένων. Μαζί θα ανοίξει και η κουβέντα για το μπάζωμα των ρεμάτων και τις κακές θεμελιώσεις σε επικλινές έδαφος (αλλά το μπάζωμα θα ξεχαστεί γρήγορα, δεν συμφέρει την πλειοψηφία να σοβαρευτούμε).

Σε γενικές γραμμές η χώρα μας θα χάσει μερικά χρόνια για να επιστρέψει στην κανονικότητα που μέχρι πριν λίγες εβδομάδες θεωρούσαμε όλοι αυτονόητη.

ΥΓ. Με δεδομένο ότι σε όλη την Ελλάδα έχουμε πολλές κακοτεχνίες και το… ξέρουμε όλοι, βάλε στην εξίσωση και πολλά άλλα χρήματα που θα χρειαστούν για να επιδιορθώσουμε «προβληματικά» έργα, όπου κάποιος τοπικός παράγοντας θα καταλάβει πως είναι καλύτερη η πρόληψη από την προσπάθεια κάλυψης των ζημιών.

Μακροοικονομικό επίπεδο

Όσα κεφάλαια και να πάρουμε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα επόμενα χρόνια θα κληθούμε να καταβάλλουμε και πολλά δικά μας χρήματα για να στηρίξουμε τους συμπολίτες μας και να ξαναφτιάξουμε κάποιες από τις υποδομές που χάσαμε.

Όσα συνέβησαν θα μας επηρεάσουν και μακροοικονομικά, με δεδομένο ότι θα έχουμε:

• Απώλειες στο ΑΕΠ μας, λόγω της μειωμένης αγροτικής παραγωγής και των άλλων καταστροφών
• Μειωμένα έσοδα (τι να ζητήσεις από αυτούς που καταστράφηκαν 😉
• Αυξημένες δαπάνες, για να στηρίξουμε όσους έχουν ανάγκη
• Αυξημενο δανεισμό, για ευνόητους λόγους.
• Απόσυρση / καταστροφή επενδύσεων πολλών δις Ευρώ (επενδύσεων που δεν είναι στον τουρισμό και τα ακίνητα = είναι μη εύκολα αναπληρώσιμες)
• Τραπεζικά προβλήματα, μιας και δάνεια αρκετών δις Ευρώ θα πρέπει να ρυθμιστούν. Δεν μπορούμε να πιέσουμε ανθρώπους που έχασαν πολλά / τα πάντα να πληρώσουν δάνεια για τα επόμενα χρόνια.

Πρώτα οι ανθρώπινες ζωές. Καλό όμως είναι να σκεφτόμαστε και το αύριο

Φυσικά όλα αυτά υστερούν μπροστά στις ζωές των ανθρώπων. Καλό όμως είναι και να σκεφτούμε γρήγορα την επόμενη μέρα, γιατί θα χρειαστεί να γίνουν και να αλλάξουν πολλά.

Ένα σημαντικό τμήμα της Ελλάδας βρίσκεται ξαφνικά σχεδόν σε «μεταπολεμική κατάσταση». Αυτό δεν είναι κάτι μεμονωμένο, ούτε θα λυθεί με ευχολόγια. Χρειάζεται κατανόηση του προβλήματος και θυσίες από όλους μας για να στηρίξουμε τους συνανθρώπους μας που πληγώθηκαν και να αποκαταστήσουμε τις τρομακτικές ζημιές…

Όσο πιο γρήγορα το συνειδητοποιήσουμε, τόσο πιο πολλές είναι οι πιθανότητες να το πετύχουμε.

Εσύ τι γνώμη έχεις;

ΥΓ. Συλληπητήρια στις οικογένειες των νεκρών. Ειδικά φέτος χάσαμε πολλούς, σε πλημμύρες, φωτιές, πλοία, τρένα και όχι μόνο…