Οι Ρουμάνοι προσπάθησαν να ρίξουν τις τιμές με… «κρατικά μπακάλικα». Τα κατάφεραν;

«Φθηνά τρόφιμα, από τους δικούς μας παραγωγούς, χωρίς τα κέρδη των μεσαζόντων» δήλωνε ο αρμόδιος υπουργός. Όχι, δεν έκανε πλάκα…

Αν ρωτήσεις τον μέσο Έλληνα στο καφενείο ή τα social media θα σου πει ότι «οι ενδιάμεσοι ανεβάζουν τις τιμές και αν πουλούσαν οι παραγωγοί απευθείας στους καταναλωτές, όλα θα ήταν καλύτερα». Το πιστεύει και το υποστηρίζει με πάθος, όπως το ίδιο κάνουν και οι παραγωγοί τροφίμων. Τέτοια «όμορφα» λέει και η Ευρωπαϊκή Ένωση, που έχει πληρώσει κυριολεκτικά δις Ευρώ για τη στρατηγική «farm to fork». Εξαιρετικές οι προθέσεις όλων, σε λίγες περιπτώσεις έχουν γίνει και σωστές επενδύσεις. Τις περισσότερες φορές όμως όχι…

Από το χωράφι στο πιάτο και από τη θεωρία στην πράξη

Η κυβέρνηση των Σοσιαλιστών το 2018 αποφάσισε να υλοποιήσει αυτό το «όνειρο» των παραγωγών της χώρας, ανακοινώνοντας τη δημιουργία εταιρείας που θα άνοιγε 60 καταστήματα «με προϊόντα αποκλειστικά από Ρουμάνους παραγωγούς». Μέτοχος της εταιρείας ήταν το… Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης της χώρας, με τον αμφιλεγόμενο τότε υπουργό να δηλώνει ότι θα φέρει επανάσταση κλπ, θα καταργήσει τους μεσάζοντες κλπ.

Έτσι, ανέλαβε η κρατική εταιρεία να υλοποιήσει αυτή την επιχειρηματική προσπάθεια, στελεχωμένη από στελέχη που διορίστηκαν εκεί με κομματικά κριτήρια και τα περισσότερα είχαν μικρή σχέση με την ελεύθερη αγορά. «Σιγά το δύσκολο», έλεγε ο υπουργός στις συνεντεύξεις του, «θα παρακάμψουμε τα συμφέροντα, θα δώσουμε μεγαλύτερες τιμές στους παραγωγούς και θα τους επιστρέψουμε τα κέρδη».

Με τον αδερφό μου έχουμε, μεταξύ άλλων, από το 2016 μία αρκετά σοβαρή εταιρεία στη χονδρική διανομή βιολογικών φρούτων και λαχανικών στη Ρουμανία πουλώντας μόνο σε μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, ενώ προσωπικά ξέρω τον χώρο από πολλές πλευρές*. Η πρώτη μας αντίδραση σε όλα αυτά ήταν να γελάσουμε, όμως γνωστοί και φίλοι, ακόμη και σοβαροί άνθρωποι (δικηγόροι κλπ), θύμωσαν μαζί μας: «Γιατί το θεωρείτε απίθανο; Αφήστε και τους παραγωγούς να αναπνεύσουν! Να κερδίσουν περισσότερα!» μας έλεγαν όντες εκτός χώρου και θέλοντας να νιώσουν πως «είναι καλοί άνθρωποι». Λες και εμείς φέρναμε αντιρρήσεις για τους παραγωγούς και όχι για την επάρκεια των κρατικών στελεχων…

Την ίδια ώρα οι φήμες έδιναν και έπαιρναν πως κάποια πολιτικά στελέχη ουσιαστικά «έκαναν ρουσφέτια» αποδεχόμενοι συγκεκριμένους παραγωγούς ως προμηθευτές της νέας κρατικής «αλυσίδας»…

Συνήθως οι τρύπιες βάρκες… βυθίζονται

Το επιχειρείν είναι δύσκολο, άγριο, βάρβαρο σπόρ και σίγουρα δεν ενδείκνυται για ανθρώπους που έχουν μάθει διαφορετικά στη ζωή τους. Μπορεί τα εκατομμύρια να ξοδεύονταν με ταχύτητα, όμως στην πράξη άνοιξαν μόλις 2 καταστήματα. Το ένα στο Sibiu (μία υπέροχη «μεσαία» πόλη στην Transylvania) ήδη από το 2019 μετατράπηκε σε εθνικό ανέκδοτο:

• Έσοδα: 2.000.000 Λέι (ας πούμε 400.000 Ευρώ)
• Έξοδα: 9.000.000 Λέι (ας πούμε 1.800.000 Ευρώ)

Υπήρχαν δύο «μόνιμα» καταστήματα (Βουκουρέστι και Sibiu) και τρία «κινητά» (σε άλλες πόλεις), όμως τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά (σύμφωνα με τον Ρουμανικό τύπο)…

• Το 2020 οι ζημίες ήταν περίπου 1.080.000 Ευρώ
• Το 2021 μειώθηκαν στα περίπου 200.000 Ευρώ…

Όμως το μεγαλύτερο κόστος ήταν οι… μισθοί (όχι των υπαλλήλων, των υπολοίπων). Οι καθυστερήσεις πληρωμών άρχισαν και αυτές και σε μία χώρα που κάλπαζε οικονομικά (το Ρουμανικό ΑΕΠ από 160 δις Ευρώ το 2015 φέτος θα κλείσει στα… 356 δις Ευρώ!) τα 2 κρατικά μπακάλικα «κατόρθωσαν» να έχουν άδεια ράφια, όπως επί κομμουνισμού!

(φώτο άδεια ράφια)

Το προβλημα όμως ήταν πιο σοβαρό… επί κομμουνισμού τα ράφια ήταν άδεια, αλλά αν «έδειχνες την αναγκαία προσοχή» (όπως λένε στα Ρουμανικά το δώρο) ο υπάλληλος έβγαζε από κάτω από τον πάγκο το προϊόν και σου το έδινε στα κρυφά.

Στα κρατικά μπακάλικα δεν υπήρχε ούτε αυτό, ενώ και οι προμηθευτές γρήγορα εγκατέλειψαν την τροφοδοσία απαιτώντας να πληρωθούν…

«Και μετά ήρθαν οι μέλισσες» ( = η Ρουμανική Αρχή για την καταπολέμηση της Διαφθοράς)

Η κρατική εταιρεία συνέχισε να «σέρνεται» για άλλα 2 – 3 χρόνια… την ώρα που οι μισθοί στη Ρουμανία έχουν εκτοξευθεί (σ.σ. στους πίνακες που δημοσιεύονται δεν αναφέρεται ότι στη Ρουμανία οι μισθοί εμφανίζονται πάντα μετά φόρων) η κρατική εταιρεία δήλωνε ότι είχε πρόβλημα πωλήσεων, «λόγω αδυναμίας των καταναλωτών να πληρώσουν την καλή ποιότητα των προϊόντων μας».

Στην πορεία έγιναν προσπάθειες ακόμη και μετατροπής της εταιρείας αυτής σε… μεσάζοντα ανάμεσα στους παραγωγούς και τους χονδρεμπόρους τροφίμων, όμως τον Οκτώβριο του 2024 τα πράγματα πήραν άλλη τροπή, μιας και κατέφθασαν για έλεγχο οι «Ράμπο» της Αρχής για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς (της ίδιας Αρχής που διοικούσε η νυν Ευρωπαία Γενική Εισαγγελέας Laura Covesi).

Στο ρεπορτάζ αναφέρονται κατηγορίες όπως εικονικές αγορές προϊόντων, μη είσπραξη οφειλών και πολλά άλλα, κάτι που έκανε και το Ρουμανικό Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης να στείλει το δικό του «σώμα ελέγχου».

Γιατί το κράτος δεν μπορεί να κάνει τον έμπορο σε χώρες όπως η Ελλάδα και η Ρουμανία

Καλός ο χαβαλές στα καφενεία και τα social media, όμως στην πράξη είναι σχεδόν αδύνατο να πετύχουν «κρατικές επιχειρηματικές προσπάθειες» σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Ρουμανία κλπ (με την ίδια νοοτροπία των πολιτών).

Οι παραγωγοί έχουν όλο το δίκιο με το μέρος τους όταν διαμαρτύρονται για τις τιμές, όμως στην πράξη τα πραγματικά κόστη είναι πολύ περισσότερα από όσα φαίνονται (τα ανέλυσα εδώ, με έβρισαν πολλοί, κανείς δεν μου είπε ότι είναι λάθος τα νούμερα).

Εννοείται πως στην Ελλάδα (και τη Ρουμανία) το επίπεδο αρκετών «εμπόρων» τροφίμων είναι πολύ χαμηλό, αλλά η λύση δεν είναι να βάλουμε το κράτος να παριστάνει τον επιχειρηματία.

Ποιος κρατικός υπάλληλος θα ξενυχτήσει για να βρει λύσεις; Θα δουλέψει χωρίς να κοιτάξει το ρολόι; Θα αγχωθεί, αν δεν έχει πελάτες; Θα νιώσει την καρδιά του να σφίγγεται στο τέλος κάθε μήνα, όταν φτάνει η ώρα των υποχρεώσεων;

– «Ηλία, έχεις κάτι με τους δημοσίους υπαλλήλους;» μπορεί να σκεφθείς. Το αντίθετο, τιμώ τους σοβαρούς και εργατικούς από αυτούς και σέβομαι τους πάντες. Απλά δεν είναι κακό να λέμε κάπου κάπου και την αλήθεια για το ρίσκο και το άγχος που έχουν κάποιες δουλειές.

Τη λύση για το πρόβλημα της καλύτερης αμοιβής των παραγωγών δεν θα τη δώσει το Κράτος (και σπανίως θα τη δώσουν οι συνεταιρισμοί, που χρειαζόμαστε στην Ελλάδα, αλλά συνήθως δεν υπάρχουν η κατάλληλη παιδεία και νοοτροπία για να ευδοκημήσουν). Κάθε τέτοια κρατική προσπάθεια μοιάζει με ένα όνειρο τρελό, ονειρο απατηλό, όπως τραγουδούσε και ο αείμνηστος Σταμάτης Κόκοτας…

Ευτυχώς σε μία χώρα άκρως καπιταλιστική όπως η Ρουμανία τέτοιες «φαεινές ιδέες» ήταν η εξαίρεση και όχι ο κανόνας…

Εσύ τι γνώμη έχεις;

Και μην ξεχνάς: Μαζί είμαστε πιο δυνατοί!

Ηλίας

(Ο Ηλίας Π. Παπαγεωργιάδης διευθύνει τον όμιλο εταιρειών MORE, έχει εταιρεία ανάπτυξης ακινήτων και ταυτόχρονα συμβουλεύει 300+ επενδυτές και μικρομεσαίους επιχειρηματίες στην Ελλάδα, την Κύπρο και τη Ρουμανία. Στις 30.11 και 01.12.2024 οργανώνει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών τη μεγάλη ετήσια εκδήλωσή του «Ελλάδα 2025. Επιχειρείν, Ακίνητα, Επενδύσεις»)

* Το 2009 ξεκίνησα να ασχολούμαι με την πράσινη ενέργεια στη Ρουμανία. Το 2012 προσπάθησα μαζί με άλλους Ρουμάνους φίλους να συστήσουμε έναν σύνδεσμο για τη Βιομάζα, όμως δεν βρήκα σοβαρό ενδιαφέρον και τελικά αποφάσισα να προχωρήσω μόνος μου και να γίνω πρόεδρος του Ρουμανικού Συνδέσμου Βιομάζας και Βιοαερίου. Εκτός από τη δραστηριότητά μου σε εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο, το 2014 μου προτάθηκε να μπει ο σύνδεσμος και στην αντίστοιχη «ΠΑΣΕΓΕΣ» της Ρουμανίας (ProAgro), τη Συνομοσπονδία των Αγροτικών Συλλόγων. Στη συνέχεια ψηφίστηκα αντιπρόεδρος και την επόμενη χρονιά ήμουν αυτός που στις Βρυξέλλες διαπραγματεύθηκα την είσοδό της στις Ευρωπαϊκές Συνομοσπονδίες Copa & Cogeca. Τέλος, ήμουν παρών στις διαπραγματεύσεις με τις μεγάλες Ρουμανικές αλυσίδες σούπερ μάρκετ και παρακολούθησα τη διαδρομή του χώρου από πολύ κοντά ως το 2020. Μέχρι και σήμερα είμαι στον Σύνδεσμο Ρουμάνων Παραγωγών Τροφίμων και σε έναν από τους 4 μεγάλους εκπροσώπους του ιδιωτικού τομέα εκεί.