«Να δώσουν οι τράπεζες εύκολα και χαμηλότοκα δάνεια, να μπορεί να αγοράσει όλος ο ο κόσμος σπίτι». Σωστό;

Πάρα πολύς κόσμος πιστεύει ότι η λύση στην ανάγκη του για στέγαση είναι ένα χαμηλότοκο δάνειο, με εύκολη πρόσβαση. Έχει δίκιο;

Κατερίνη, 2009. Καφενείο εκτός κέντρου. Οι 2 εργολάβοι

Με τον φίλο μου τον Θανάση παίζω τάβλι από το… 1990 (κρίμα που δεν κρατήσαμε σκορ). Ήταν απόγευμα, πριν τις εκλογές του Οκτωβρίου του 2009. Είχαμε πάει σε ένα καφενείο κοντά στον ΟΑΕΔ στην Κατερίνη για άλλη μία «μάχη». Στο ακριβώς διπλανό τραπέζι έπαιζαν χαρτιά τέσσερα άτομα, ένας εξ’ αυτών εργολάβος. Κάποια στιγμή προστέθηκε στην παρέα τους άλλος ένας εργολάβος, πελάτης που συμβούλευα. Μετά το τέλος του «αγώνα» μας, ο Θανάσης άρχισε να μιλάει με κάποιους φίλους του και εγώ με τον εργολάβο που ήξερα, που με σύστησε και στον άλλον…

1: «Τι βλέπεις, Ηλία, για τα ακίνητα;»

Η: «Πρόβλημα, καταστροφή, πολύ ξύλο»

2: «Γιατί, μωρέ, τόση υπερβολή; Μια χαρά πάμε, πιο χαλαρά σε σχέση με το 2005, αλλά έχει δουλίτσα».

1: «Εσύ γιατί λες καταστροφή;»

Η: «Επειδή διεθνώς έχει γίνει χαμός και έχει ξεκινήσει παντού κρίση, στη Ρουμανία που είναι ανοικτή στις παγκόσμιες τάσεις χάνει η μάνα το παιδί, οι αγορές ακινήτων καταρρέουν και στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια η αγορά «τσουλάει» δίνοντας δάνεια στο 120% της αξίας των ακινήτων, σε ανθρώπους που δύσκολα θα μπορέσουν να τα εξοφλήσουν. Και φυσικά είμαστε έτοιμοι για δημοσιονομικό εκτροχιασμό». Όχι τυχαία, οι τράπεζες μάλλον φρενάρουν πλέον τις χρημαοδοτήσεις.

2: «Άστον, μωρέ, τον πληρώνεις κιόλας… αντιπολίτευση στη ΝΔ κάνει ο άνθρωπος. Η αγορά μία χαρά πάει…»

Η: «Πόσα σπίτια πούλησες το τελευταίο 12μηνο;»

2: «9, γιατί;»

Η: «Περιέγραψέ μου τους αγοραστές σου, σε παρακαλώ»

Ο δεύτερος εργολάβος πάγωσε… όταν άρχισε να μας περιγράφει τι πούλησε και σε ποιους. Διαπιστώσαμε πως και αυτός και ο πρώτος πουλούσαν ως επί το πλείστον σε ανθρώπους χαμηλών εισοδημάτων (καθαρίστριες, εργάτες, ιδιωτικούς υπαλλήλους χωρίς μεγάλους μισθούς κλπ) σπίτια αξίας 200 – 300.000 Ευρώ, με δάνεια που απορούσαν και οι ίδιοι πώς τα έδιναν οι τράπεζες…

Η: «Σας προτείνω να πουλήσετε τα περισσότερα από τα σπίτια και οικόπεδα που έχετε και να χαλαρώσετε λίγο» ήταν η γνώμη μου πριν φύγω με τον Θανάση…

Ο ένας εργολάβος που με πλήρωνε για τις συμβουλές μου πούλησε, ο άλλος όχι (λογικό, σέβεσαι μία συμβουλή μόνο όταν την πληρώνεις). Αυτός που πούλησε ήταν σε γενικές γραμμές «ήρεμος» την περίοδο της κρίσης. Ο άλλος ήταν «ανοικτός σε δάνεια»…

«Εύκολο και φθηνό δάνειο»

Νιώθω μεγάλη τιμή για το γεγονός ότι λαμβάνω κάθε εβδομάδα δεκάδες μηνύματα στο blog μου. Από τότε που ανακοινώθηκε το πρόγραμμα «Το Σπίτι μου» τον Σεπτέμβριο του 2022 τουλάχιστον 1/5 μηνύματα είναι όπως περίπου αυτό:

«Θα ήθελα από το κράτος να βοηθήσει όλους μας όλους όπως είμαι και εγώ, έχω σταθερή δουλειά όμως δεν έχω χρήματα στην άκρη,,να μου δώσει 100/ το δάνειο όχι 80/ η 90/, δεν θα μπορούμε, αλλά πρέπει να αποκτήσουμε το σπίτι μας!!! Λίγη βοήθεια»

Με δεδομένο ότι τον Σεπτέμβριο θα ανακοινωθούν οι νέοι όροι για το πρόγραμμα «Το Σπίτι μου, 2» (που θα στρεβλώσει ξανά την αγορά, αλλά αφού δεν μπορούμε να το αποφύγουμε, τουλάχιστον ας το καταλάβουμε), νομίζω πως αξίζει σήμερα να συζητήσουμε ένα θέμα που έχει «ριζώσει» στην Ελληνική κοινωνία τα τελευταία χρόνια: Ένα σοβαρό τμήμα της θέλει (ξανά) «εύκολα και φθηνά δάνεια», για να γλυτώσει από τα ενοίκια. Τι θα συνέβαινε, αν υλοποιούνταν η ευχή τόσων εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών;

Επενδύοντας με συναίσθημα, η… «ασθενής» μνήμη

Κάθε επιφανειακός άνθρωπος που… σέβεται τον εαυτό του χρησιμοποιεί το παλιό ρητό του Paulo Coehlo στον «Αλχημιστή» του: «Όταν θέλεις κάτι, όλο το σύμπαν συνωμοτεί για να τα καταφέρεις». Για αυτόν δεν υπάρχει στρατηγική, μελέτη, οργάνωση και δουλειά. Υπάρχει τύχη και ευχή…

Κατά τον ίδιο τρόπο εκατοντάδες χιλιάδες είναι οι «επενδυτές» που πιστεύουν ότι με 5 – 20.000 Ευρώ θα βρουν έναν μαγικό τρόπο να γίνουν πλούσιοι και να μη χρειαστεί να δουλέψουν ξανά ( = συχνά πληρώνουν απατεώνες που υπόσχονται μαγικές λύσεις), ενώ πολλοί άλλοι είναι αυτοί που θέλουν να αγοράσουν ακίνητο, χωρίς να έχουν τα χρήματα.

Την ώρα που με το ζόρι καταφέρνουν να πληρώσουν τα μεγάλα τους μηνιαία έξοδα, ψάχνουν την «ευκαιρία» για να πάρουν το σπίτι που χρειάζονται, ιδανικά χωρίς να πληρώσουν για αυτό κάτι πέραν της δόσης, που να αντιστοιχεί στο σημερινό τους ενοίκιο. «Δεν είναι ότι δεν θέλω… δεν έχω» σου απαντάνε και έχουν δίκιο!

• Έχουν υπαρκτή ανάγκη να ελέγξουν το κόστος στέγασής τους
• Χρήματα δεν έχουν στην άκρη
• Να κάνουν κάτι επιπλέον για να συμπληρώσουν το εισόδημά τους δεν θέλουν / δεν μπορούν / το έχουν κάνει, όμως πάλι δεν τους περισσεύουν.

Υπάρχει κάτι κακό σε όλα τα παραπάνω; Όχι, θεμιτό είναι να θέλει κάποιος να βελτιώσει τη ζωή του και μπράβο του.

Το πρόβλημα ξεκινάει από το ότι όλα τα παραπάνω συνδυάζονται με την «ασθενή» μνήμη (για να το πω ευγενικά) και τη μη σκέψη για το τι θα συμβεί αν ευοδωθεί η ευχή του…

Η καθαρίστρια με το δάνειο και οι παρενέργειες του νόμου Κατσέλη

Μετά την κρίση του 2010 (που προκλήθηκε από τα τεράστια ελλείμματα του κράτους μας) η σοσιαλιστική κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου πήρε τη λανθασμένη απόφαση να «προστατεύσει» τους δανειολήπτες, με έναν νόμο από τον οποίο επωφελήθηκαν όχι μόνο οι έχοντες πραγματικό πρόβλημα, αλλά και εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι (νόμος Κατσέλη). Στη συνέχεια οι τράπεζες «κλάταραν», το ίδιο και οι δανειολήπτες και το τέλος του «έργου» το ξέρουμε όλοι. Αντί να ασχοληθούμε με αρκετές περιπτώσεις ανθρώπων που έφτασαν σε αδυναμία πληρωμής και να προστατεύσουμε όποιους μπορούμε, καταλήξαμε να φτιάξουμε μία «φάμπρικα» που οδήγησε στο να:

• Καταστρέψει πρακτικά τις ζωές εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων
• Μπλοκάρει εκατοντάδες χιλιάδες ακίνητα
• Εκθρέψει στα μυαλά πολλών «παράξενες» ιδέες, για να δικαιολογήσουν την κατάστασή τους
• Χρειάζονται οι τράπεζες νέες κεφαλαιοποιήσεις, δεκάδων δις Ευρώ
• Δώσουμε «άφεση αμαρτιών» στους τραπεζίτες για τα λάθη τους πριν το 2010 (μιας και πλέον είχαν το επιχείρημα πως το κράτος ήταν αυτό που δημιούργησε τα περισσότερα «κόκκινα δάνεια»)

Όλα αυτά έγιναν επί της ουσίας για να προστατευθεί (με… σοσιαλιστικό τρόπο) η «καθαρίστρια που πήρε σπίτι αξίας 200.000 – 300.000 Ευρώ» = οι πολίτες που πήραν ακίνητο του οποίου η αποπληρωμή υπερέβαινε τις δυνάμεις τους.

Δάνεια σε αυτούς που δεν μπορούν:
Καταστροφή ζωών, ταλαιπωρία των πολλών και χρεωκοπία του κράτους

Δηλαδή στην πράξη τι έγινε όταν μοιράσαμε δάνεια σε «όποιον περνούσε έξω από την τράπεζα» την περίοδο πριν το 2010;

• Καταστρέψαμε τη ζωή εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, πρώτων στη λίστα αυτών που πήραν δάνειο ενώ δεν είχαν να το πληρώσουν
• Ταλαιπωρήσαμε εκατομμύρια Έλληνες
• Και συμβάλλαμε στη χρεωκοπία του κράτους μας (μαζί φυσικά με πολλά άλλα αίτια, με πρώτα τα ελλείμματα)

Γιατί τα ξεχάσαμε τόσο γρήγορα όλα αυτά;

Τι θα συνέβαινε αν σήμερα αρχίζαμε πάλι να δίνουμε «εύκολα και χαμηλότοκα δάνεια, για να πάρει όλος ο κόσμος σπίτι»;

Με όλες τις στρεβλώσεις που υπάρχουν στη σημερινή Ελληνική κοινωνία και την άνοδο των ενοικίων με ρυθμό πολλαπλάσιο της ανόδου των μισθών, το αίτημα για «φθηνά δάνεια για τους πολλούς» έχει επανέλθει δριμύτερο. Τι θα συνέβαινε στην πράξη αν πχ η κυβέρνηση πίεζε τις τράπεζες προς αυτή την κατεύθυνση και αυτές άρχιζαν ξανά να μοιράζουν δάνεια; Ποιος θα ωφελούνταν;

Τα δεδομένα:

• Στην αγορά ακινήτων του 2024 έχουμε έλλειψη προσφοράς (για διάφορους λόγους που έχουμε αναλύσει). Έλλειψη έχουμε, μεγάλη κιόλας.
• Είναι τόσο μεγάλη η έλλειψη, που έστω και λίγο να ανεβάσουμε τεχνητά τη ζήτηση, οι τιμές εκτοξεύονται, όπως έγινε πέρσι με το πρόγραμμα «Το Σπίτι μου», όπου στην πλειοψηφία των περιπτώσεων «βοηθήσαμε» τα νέα ζευγάρια να πάρουν με μικρό επιτόκιο ένα σπίτι. Λεπτομέρεια: Πριν τα «βοηθήσουμε» το σπίτι αυτό είχε αξία 60 – 80.000 Ευρώ, μετά τη «βοήθειά» μας το αγόρασαν με 120 – 150 – 200.000 Ευρώ, αλλά σχεδόν άτοκα!
• Οι τράπεζές μας είναι σε καλύτερη κατάσταση σε σχέση με το παρελθόν, αλλά ακόμη δεν έχουν ξεκινήσει να καταβάλουν τον φόρο που τους αναβάλλεται εδώ και χρόνια…
• «Αξιόχρεοι» είναι πολύ λίγοι Έλληνες, μερικές εκατοντάδες χιλιάδες, οι οποίοι συνήθως δεν χρειάζονται δάνειο.
• Το Ελληνικό κράτος συνεχίζει να είναι υπό επιτήρηση, συνεχίζει να έχει ελλείμματα κάθε χρόνο και συνεχίζει να παραμένει ουσιαστικά απροετοίμαστο απέναντι στη μεγάλη πρόκληση του 2032, όταν και θα «ξεπαγώσει» το μεγαλύτερο τμήμα του χρέους μας προς τους πιστωτές.
• Η οικονομική Παιδεία απουσιάζει από την πλειοψηφία των πολιτών, κάτι που φαίνεται και στα ποσά που χάνονται κάθε χρόνο στον τζόγο (αλλά και από την ευκολία που πιστεύουν πως υπάρχουν «μαγικές λύσεις» για δύσκολα προβλήματα).

Η πράξη:

Αν με τα παραπάνω δεδομένα οι τράπεζες αρχίσουν ξανά να μοιράζουν δάνεια σε «όποιον χρειάζεται σπίτι», τότε θα συμβούν τα εξής αποτελέσματα:

Πρώτη φάση:

A. Οι τιμές των ακινήτων θα εκτοξευθούν σε πολύ μεγαλύτερα επίπεδα από τα σημερινά, μιας και η πρόσβαση σε δανεισμό θα πολλαπλασιάσει τη ζήτηση, σε μία αγορά που πάσχει από… προσφορά.

Β. Άνθρωποι με μικρά εισοδήματα θα δεσμευθούν να αποπληρώσουν τεράστιες (για το εισόδημά τους δόσεις) για δεκαετίες.

Γ. Οι τράπεζες θα μοιράσουν χρήματα σε πολύ υψηλές αποτιμήσεις ακινήτων ( = θα πάρουν μεγάλα ρίσκα).

Δ. Το δημόσιο θα έχει πρόσκαιρα οφέλη (φόρους, πλασματική άνοδο ΑΕΠ) από το γαϊτανάκι κερδοσκοπίας που θα στηθεί.

(ΥΓ. Θα είναι η χρυσή ευκαιρία για κάθε ιδιοκτήτη πολλών ακινήτων να πουλήσει ό,τι σαπάκι έχει σε τεράστιες τιμές).

Δεύτερη φάση:

Α. Οι τιμές θα καταρρεύσουν μόλις οι τράπεζες καταλάβουν την έκθεσή τους και «αρχίσουν να εκλογικεύουν» ( = σταματήσουν) τα δάνεια.

Β. Οι άνθρωποι με μικρά εισοδήματα θα είναι εγκλωβισμένοι σε δάνεια για σπίτια που δεν θα αξίζουν όσο το δάνειο και θα βρίζουν την τράπεζα που τους το έδωσε. Στην πρώτη «κακιά στιγμή» θα βρεθούν σε αδυναμία πληρωμής (μιας και όταν τους λες «βάλε στην άκρη τις δόσεις για 1 χρόνο, για να μη βρεθείς προ αδιεξόδου», σου εξηγούν ότι δεν μπορούν να το κάνουν, αλλά ταυτόχρονα σου λένε πως θα τα καταφέρουν με τις δόσεις, ξέρουν αυτοί).

Θα βρεθούν σε αδυναμία πληρωμής = θα χάσουν το σπίτι και θα τρέχουν στα δικαστήρια για χρόνια, με τεράστιες ψυχικές και υλικές φθορές.

Γ. Οι τράπεζες θα χρειαστούν… (μάντεψε!) ενίσχυση των κεφαλαίων τους, μιας και θα καταγράψουν ζημιές, από τη μείωση των τιμών των ακινήτων που έχουν ως ενέχυρο για τα δάνεια + από τη βροχή των δανείων που θα «κοκκινήσουν» στην πρώτη κακή οικονομική συγκυρία. 

Δ. Το δημόσιο θα κληθεί να σώσει την κατάσταση = να δανειστεί ακόμη περισσότερα, την ώρα που χρειάζεται να πράξει το ακριβώς αντίθετο.

(ΥΓ. Και αυτοί που «ξεφόρτωσαν» τα ακίνητα θα γελάνε με όλους τους παραπάνω και θα πίνουν «εις υγείαν των κορόιδων» = θα έχουμε φτιάξει κάτι για να βοηθήσουμε τους έχοντες ανάγκη σπιτιού και θα έχουμε βοηθήσει τους έχοντες ήδη μεγάλη περιουσία, καταστρέφοντας τους έχοντες ανάγκη).

Συμπέρασμα: Αυτός που έχει ανάγκη για σπίτι θα χάσει περισσότερο από όλους

Έτσι λοιπόν αν αρχίσουν οι τράπεζες να μοιράζουν δάνεια κλπ οι πρώτοι που θα χάσουν θα είναι αυτοί που τα… ζητάνε σήμερα! Θα χάσουν μιας και θα:

• Βρεθούν εγκλωβισμένοι με ένα δάνειο για ένα σπίτι που αγόρασαν με «φουσκωμένη» τιμή. Αν δεν καταρρεύσουν οικονομικά, θα αγκομαχήσουν να το πληρώσουν για δεκαετίες. Αν καταρρεύσουν…
• Κληθούν να πληρώσουν ως πολίτες τα λεφτά που θα βάλει το κράτος
• Στερηθούν ως πολίτες τα λεφτά που το κράτος δεν θα επενδύσει για να βελτιώσει τη ζωή τους

Καλά τα όνειρα, όμως ας προσπαθήσουμε να σκεφτόμαστε και τις συνέπειες κάθε πρότασης

– «Και πάλι… Ηλία δεν είσαι σωστός, εγώ μπορεί να προλάβω να αγοράσω φθηνά» μου έχουν απαντήσει σε σχετικές συζητήσεις.

Είδαμε όλοι πόσο φθηνά αγόρασαν οι άνθρωποι που πήραν δάνειο μέσω του προγράμματος «το Σπίτι μου». Πόσο φθηνά να αγοράσει κάποιος μη γνώστης των ακινήτων, συνήθως χωρίς οικονομική Παιδεία, σε μία αγορά με πλεονάζουσα ζήτηση και ελάχιστη προσφορά;

– «Και τι να κάνω; Δεν έχω δικαίωμα εγώ να πάρω σπίτι;» μου λένε αρκετοί άνθρωποι. Και δίκιο έχουν και δικαίωμα, όμως δυστυχώς η λύση δεν είναι αυτή που έχουν στο μυαλό τους…

Ξέρω ότι ενοχλεί να χαλάς το όνειρο πολλών ανθρώπων, που δεν σκέφτονται τα αποτελέσματα των ευχών τους (μιας και η Παιδεία μας δείχνει να αδιαφορεί να εξηγήσει στους μαθητές πως κάθε γεγονός έχει μία αιτία και ένα αποτέλεσμα). Πιστεύω όμως πως η λύση στο υπαρκτό στεγαστικό μας πρόβλημα δεν είναι να διαλύσουμε τα πάντα και να δημιουργήσουμε πολλαπλάσιες πληγές από τις πολλές που ήδη έχουμε!

Η λύση θα έρθει από την αύξηση της προσφοράς.

Αν θέλεις να πάρεις σπίτι και να μην το χάσεις σε λίγο καιρό, είναι ανάγκη να το πάρεις με τον «κανονικό» τρόπο, όσο και αν αυτός είναι πολύ δύσκολος στις μέρες μας. Πρώτα για να προστατευθείς εσύ ο ίδιος και στη συνέχεια για να μη μετατραπεί το προσωπικό σου θέμα (απλήρωτο δάνειο) σε πρόβλημα όλης της κοινωνίας.

Αν αύριο αρχίσουμε να μοιράζουμε δάνεια σε μία αγορά ακινήτων όπως η Ελληνική του 2024 θα ωφελήσουμε πρώτα και πάνω από όλα αυτούς που έχουν ακίνητα για «ξεφόρτωμα» και λιγότερο από όλους τους ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη…

Εσύ τι γνώμη έχεις;

Μαζί, πιο δυνατοί

Ηλίας

(Ο Ηλίας Π. Παπαγεωργιάδης διευθύνει τον όμιλο εταιρειών MORE, έχει εταιρεία ανάπτυξης ακινήτων και ταυτόχρονα συμβουλεύει 300+ επενδυτές και μικρομεσαίους επιχειρηματίες στην Ελλάδα, την Κύπρο και τη Ρουμανία. Στις 30.11 και 01.12.2024 οργανώνει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών τη μεγάλη ετήσια εκδήλωσή του «Ελλάδα 2025. Επιχειρείν, Ακίνητα, Επενδύσεις»)