Γέμισε τα πνευμόνια της με παγωμένο αέρα και ούρλιαξε με όλη της την ψυχή…
– «Κύριε Ηλία» (υποθέτω ότι έτσι νόμιζε πως με έκανε κομπλιμέντο, αποτυχημένη προσπάθεια…) «αυτά είναι τα χωράφια που σας έλεγα!»
Η: «Αυτά; Τι εννοείτε; Ποια είναι τα «αυτά»;
– «Μα κοιτάξτε δεξιά και αριστερά σας και θα δείτε τις περιοχές όπου μπορείτε να αρχίσετε να αγοράζετε χωράφια!»
Όταν ήμουν μικρός, όλοι μου έλεγαν ότι έχω «τα μάτια του αετού» και βλέπω πολύ καλά σε μακρινές αποστάσεις. Πόσο χαιρόμουν για αυτό! Εκείνη τη μέρα συνειδητοποίησα πως ήταν απλώς μία καλή κουβέντα σε ένα μικρό παιδί…
Γύρισα το κεφάλι στα δεξιά… μόλις που έβλεπα 5 μέτρα μετά τον δρόμο…
Έστριψα το σώμα μου προς τα αριστερά… κάπως καλύτερα τα πράγματα… κατάφερα με κόπο να δω κάτι στα 10 – 15 μέτρα…
Η ομίχλη κάλυπτε τα πάντα, όμως η κυρία δίπλα μου μιλούσε λες και η ατμόσφαιρα ήταν «στεγνή» και μπορούσες να δεις όσο και όπου ήθελες..
– «Από εκεί, μετά από αυτό το κανάλι, ξεκινάει μία νέα «tarla», ένα ενιαίο κομμάτι με εκατοντάδες ιδιοκτησίες, που θα πρέπει να βάλουμε στη σειρά και να φτιάξουμε τα χαρτιά τους για να ξεκαθαρίσουμε ποιος έχει τι. Εκεί μπορούμε να αγοράσουμε 10.000 στρέμματα. Μετά, αν δείτε με προσοχή, θα δείτε μία κολώνα με ρεύμα. Στα αριστερά της, από εκεί αν δείτε… ναι, εκεί, υπάρχουν άλλες 5 – 6.000 στρέμματα προς αγορά.
Η: «Χριστέ μου, τι δουλειά έχω εδώ;» σκέφτηκα κοιτώντας την χαρούμενη κυρία και τον μεσίτη που μας οδήγησε στην περιοχή…
…
Braila, Ρουμανία. Φεβρουάριος 2005
Κατά καιρούς κυκλοφορούν διάφορες λίστες με το «τι πρέπει να έχει ζήσει ένας άντρας μέχρι τα 30», τα 40 κλπ (υποθέτω πως μετά τα 70 η λίστα θα λέει ότι πρέπει απλώς να… επιζήσει). Εγώ το 2004, στα 28,5 μου χρόνια, αποφάσισα να φύγω επαγγελματικά από την Ελλάδα και διάλεξα τη Ρουμανία για να ξεκινήσω την επιχειρηματική μου δραστηριότητα. Επέλεξα τα ακίνητα, όμως από πολύ νωρίς συνειδητοποίησα πως δεν είχε νόημα να προσπαθώ μόνο στο Βουκουρέστι, όπου δεν ήξερα κανέναν και τίποτε, ούτε την πόλη, ούτε τη γλώσσα. Βλέποντας την αγορά να ανεβαίνει, αποφάσισα να είμαι ο πρώτος που θα φτιάξω λίστα («portfolio») ακινήτων σε άλλες επαρχιακές πόλεις.
Έτσι το 2005 ξεκίνησα να κινούμαι εκτός της πρωτεύουσας, στην επαρχία που ήταν ακόμη πολύ φτωχή (το αντίθετο από σήμερα)… Κάθε Σάββατο και Κυριακή που ήμουν στη Ρουμανία, έπαιρνα το πρωινό τρένο από τον κεντρικό σταθμό του Βουκουρεστίου (Gara de Nord) και έφτανα σε μία πόλη που απείχε ως 3 ώρες.
Εκείνο το πρωί Κυριακής το τρένο αναχωρούσε στις 06.00 με προορισμό τη Braila και το Galati, τις δύο μεγάλες πόλεις με μεγάλη Ελληνική παρουσία πριν 100+ χρόνια. Ήταν μόλις η τρίτη έξοδός μου από την πρωτεύουσα και μου έκανε εντύπωση η ακρίβεια των αναχωρήσεων και των αφίξεων. Έφτασα στηBraila λίγο μετά τις 09.00. Σε αυτά τα ραντεβού του Σαββατοκύριακου είχα ήδη καταλάβει ότι εμφανίζονταν περίπου 1/5 – 1/10 μεσίτες με τους οποίους κανόνιζα τη συνάντηση, οπότε χάρηκα όταν διαπίστωσα πως στη συγκεκριμένη περίπτωση όντως με περίμεναν έξω από τον Σιδηροδρομικό Σταθμό της πόλης.
Το αυτοκίνητο με το οποίο με περίμεναν ήταν ένα Dacia 1310. Σήμερα χρησιμεύει ως αντίκα, όμως το 2005 το Dacia 1310 ήταν το κυρίαρχο αυτοκίνητο στη Ρουμανία. Είχε αρχίσει να κατασκευάζεται το 1979 επί κομμουνισμού και, όπως σε τέτοια καθεστώτα το τμήμα έρευνας και ανάπτυξης δεν θριαμβεύει συνήθως, συνέχιζε να κατασκευάζεται χωρίς να αλλάξει ούτε βίδα για 26 χρόνια! (μετά αντικαταστάθηκε από το Logan, που γνωρίσαμε και στην Ελλάδα, το Sandero κλπ).
Ξεκινήσαμε για τα χωράφια και ήμουν γενικά ευχαριστημένος. Παρά το τσουχτερό κρύο και το μισοχαλασμένο καλοριφέρ του αυτοκινήτου, οι άνθρωποι μέσα σε αυτό προσπαθούσαν να μου εξηγήσουν τι θα έβλεπα. Ο μεσίτης οδηγούσε, ντυμένος όπως ο παππούς μου ο Ηλίας στις φωτογραφίες της δεκαετίας του 60, με όλα τα κουμπιά από το σακάκι κουμπωμένα. Δίπλα του η κυρία που μετέφραζε, με ένα υπέροχο χαμόγελο και ζεστή φωνή, στα 45 της με κοντό μαλλί και ταλαιπωρημένο πρόσωπο, ντυμένη με πολύ φτωχικά, όμως καθαρά και καλοσιδερωμένα ρούχα.
– «Πάμε να δούμε ωραία χωράφια!» μου ανακοίνωσαν με χαρά, λες και ήμασταν στην Πέμπτη Λεωφόρο της Νέας Υόρκης, έτοιμοι να ξεχυθούμε γιαshopping…
«Ψιλο-ομίχλη…»
Γρήγορα κατάλαβα πως βγαίνοντας από την πόλη κάτι δεν πήγαινε καλά. Μπροστά μας υπήρχε ομίχλη και η ορατότητα περιορίζονταν όλο και περισσότερο, μετά από κάθε χιλιόμετρο που οδηγούσαμε…
Η: «Δεν είναι πρόβλημα αυτή η ομίχλη; Μόλις και μετά βίας βλέπουμε στα 50 μέτρα μπροστά μας…»
– «Όχι, όχι, δεν είναι κάτι σοβαρό. Ψιλο-ομίχλη είναι, σε λίγο θα καθαρίσει και θα μπορείτε να δείτε όλα όσα πρέπει να δείτε…»
Η: «Μήπως έχετε τα χαρτιά του ακινήτου και έναν χάρτη, όπως σας ζήτησα;»
– «Θα σας τα δώσω όταν φτάσουμε εκεί, έχω ό,τι χρειάζεστε. Είστε έξυπνος, θα τα καταλάβετε όλα με την πρώτη…»
Το Dacia 1310 πήγαινε αργά, δεν θα μπορούσε να πάει και πιο γρήγορα. Μας πήρε σχεδόν μία ώρα για να διανύσουμε τα περίπου 40 χιλιόμετρα από τον περιφερειακό της πόλης και να στρίψουμε αριστερά, σε έναν δρόμο πιο στενό, αλλά αρκετά φαρδύ για δύο αυτοκίνητα. Η ομίχλη εκεί ήταν ακόμη πιο πυκνή… Οδήγησε άλλα 3 λεπτά και σταματήσαμε. Δεν άναψε τα alarm, άλλωστε τι νόημα θα είχε; Αν κάποιος ερχόταν πίσω μας, δεν θα μας έβλεπε και θα μας κτυπούσε πριν καταλάβει ότι ήμασταν εκεί…
«Λονδρέζος»…
Σήμερα ο τρίτος αδερφός μου είναι καθηγητής πανεπιστημίου στην Αγγλία, όμως το μακρινό 2005 είχε μόλις 1 χρόνο από τότε που είχε μετακομίσει στη χώρα, για το μεταπτυχιακό του. Η ομίχλη ήταν τόσο πυκνή, η ατμόσφαιρα τόσο υγρή, που ένιωσα «λονδρέζος» και σκέφτηκα να τον καλέσω για να του πω ότι βρήκα αγγλικό κλίμα στη Ρουμανία. Μετά όμως σκέφτηκα ότι αν αυτός με έπαιρνε τηλέφωνο πρωί Κυριακής στις 8 για να μου πει κάτι τέτοιο, μάλλον θα θύμωνα… για αυτό και τον άφησα να κοιμηθεί…
Η μεταφράστρια περίμενε να δει ότι είχα βγει από το αυτοκίνητο και ήμουν καλά. Μετά γέμισε τα πνευμόνια της με παγωμένο αέρα και ούρλιαξε με όλη της την ψυχή…
Γέμισε τα πνευμόνια της με παγωμένο αέρα και ούρλιαξε με όλη της την ψυχή…
– «Κύριε Ηλία» (υποθέτω ότι έτσι νόμιζε πως με έκανε κομπλιμέντο, αποτυχημένη προσπάθεια…) «αυτά είναι τα χωράφια που σας έλεγα!»
Η: «Αυτά; Τι εννοείτε; Ποια είναι τα «αυτά»;
– «Μα κοιτάξτε δεξιά και αριστερά σας και θα δείτε τις περιοχές όπου μπορείτε να αρχίσετε να αγοράζετε χωράφια!»
Όταν ήμουν μικρός, όλοι μου έλεγαν ότι έχω «τα μάτια του αετού» και βλέπω πολύ καλά σε μακρινές αποστάσεις. Πόσο χαιρόμουν για αυτό! Εκείνη τη μέρα συνειδητοποίησα πως ήταν απλώς μία καλή κουβέντα σε ένα μικρό παιδί…
Γύρισα το κεφάλι στα δεξιά… μόλις που έβλεπα 5 μέτρα μετά τον δρόμο…
Έστριψα το σώμα μου προς τα αριστερά… κάπως καλύτερα τα πράγματα… κατάφερα με κόπο να δω κάτι στα 10 – 15 μέτρα…
Η ομίχλη κάλυπτε τα πάντα, όμως η κυρία δίπλα μου μιλούσε λες και η ατμόσφαιρα ήταν «στεγνή» και μπορούσες να δεις όσο και όπου ήθελες..
– «Από εκεί, μετά από αυτό το κανάλι, ξεκινάει μία νέα «tarla», ένα ενιαίο κομμάτι με εκατοντάδες ιδιοκτησίες, που θα πρέπει να βάλουμε στη σειρά και να φτιάξουμε τα χαρτιά τους για να ξεκαθαρίσουμε ποιος έχει τι. Εκεί μπορούμε να αγοράσουμε 10.000 στρέμματα. Μετά, αν δείτε με προσοχή, θα δείτε μία κολώνα με ρεύμα. Στα αριστερά της, από εκεί αν δείτε… ναι, εκεί, υπάρχουν άλλες 5 – 6.000 στρέμματα προς αγορά.
Η: «Χριστέ μου, τι δουλειά έχω εδώ;» σκέφτηκα κοιτώντας την χαρούμενη κυρία και τον μεσίτη που μας οδήγησε στην περιοχή…
«Τι να τα κάνεις τα χαρτιά, όταν έχεις μυαλό ξυράφι;»
Η: «Μάλιστα… μήπως να δούμε πρώτα τα χαρτιά των ακινήτων για να καταλάβω καλύτερα το θέμα;»
– «Μα τι να τα κάνετε τα χαρτιά; Είναι όλα ξεκάθαρα, φαίνεστε να έχετε μυαλό ξυράφι, δεν βλέπετε εδώ;»
Η: «Με υπερτιμάτε… χρειάζομαι και τα χαρτιά για να καταλάβω που βρίσκομαι. Δεν έχω πολλά χρόνια εμπειρίας στα ακίνητα της Ρουμανίας» (σ.σ. ούτε έξι μήνες τότε)
Ο μεσίτης ρώτησε να του μεταφράσει η κυρία ποιο ήταν το πρόβλημα. Όταν άκουσε, σταμάτησε να χαμογελάει, σοβάρεψε και μου είπε:
– «Εδώ μπροστά σου έχεις ένα εθνικό μυστικό, έχεις τα καλύτερα χωράφια προς αγορά. Αν έχεις λεφτά και είσαι σοβαρός, έλα να ξεκινήσουμε να αγοράζουμε και θα τα βρούμε όλα τα άλλα στην πορεία».
Η: «Μα δεν μου δείχνετε χαρτιά, δεν μου δείχνετε χάρτη και μου ζητάτε να δω κάτι μέσα στην ομίχλη!»
– «Εντάξει, ας περιμένουμε λίγο για να καθαρίσει ο καιρός και να δεις καλύτερα».
Δίγλωσση «καντάδα» για έναν τουρίστα
Μετά από περίπου μιάμιση ώρα η κατάσταση παρέμενε ακριβώς η ίδια… δεν φαινόταν τίποτε, ενώ είχα ψοφήσει στο κρύο περιμένοντας και συζητώντας… η θερμοκρασία παρέμενε κάτω από το μηδέν, είχα δοκιμάσει να μπω μέσα στο αυτοκίνητο αλλά το εξέλαβαν ως προσβολή και για αυτό γρήγορα βγήκα και πάλι έξω… μου εξήγησαν πόσο «απλό» (χαοτικό και γεμάτο παγίδες, κατά τη γνώμη μου) ήταν το σύστημα αγοράς των χωραφιών, σχολιάσαμε και το μοναδικό αμάξι που πέρασε όση ώρα μείναμε εκεί. Η ομίχλη όμως δεν έλεγε να φύγει…
Δεν είναι λίγοι αυτοί που λένε για μένα πως είμαι «κακός» και «άκαρδος» (έτσι μεταφράζουν την ευθύτητα και ειλικρίνεια). Εκείνο το πρωινό του Φεβρουαρίου άλλοι δύο άνθρωποι έμελλε να σχηματίσουν την ίδια γνώμη για μένα…
Η: «Αν δεν σας πειράζει, ας φύγουμε παρακαλώ. Πάμε στο γραφείο σας» (είπα απευθυνόμενος στον μεσίτη) «για να συζητήσουμε και να μου δείξετε τι έγγραφα έχετε. Εδώ δεν έχει νόημα να μείνουμε περισσότερο, δεν βλέπω τίποτε».
Προσπάθησα να είμαι όσο πιο ευγενικός μπορούσα, όμως πάντα είχα πρόβλημα με τα μάτια και το πρόσωπό μου. Πάντα με προδίδουν…
Η χαμογελαστή κυρία «σκοτείνιασε» απότομα… Άρχισε να μου μιλάει άσχημα, να με βρίζει! Σε λίγα λεπτά μου «έφτυσε» όσες κακές λέξεις ήξερε στα Ελληνικά… ο μεσίτης έκανε το ίδιο, στα Ρουμανικά. Μία λέξη του κατάλαβα καλά, μιας και την είπε δέκα φορές: Με αποκάλεσε «τουρίστα» (turist), θεωρώντας ότι είχα σπαταλήσει τον χρόνο του…
Αιφνιδιάστηκα, να πω την αλήθεια… δεν μου είχαν κάνει ποτέ « ταυτόχρονη καντάδα» με μπινελίκια σε δύο διαφορετικές γλώσσες…
Ο μεσίτης μπήκε στο αυτοκίνητο και φώναξε τη γυναίκα να τον ακολουθήσει. Θα έμενα άραγε μόνος εκεί, στη μέση του πουθενά; Την παρακάλεσα ευγενικά να με αφήσει να γυρίσω μαζί τους και χρειάστηκε αρκετή ώρα για να το σκεφτεί πρώτα η ίδια και μετά να πείσει και τον οδηγό να με δεχθεί στο όχημά του.
Όσο μεγάλη και να φαίνεται μία ευκαιρία, μην παρεκκλίνεις ποτέ από τους κανόνες που χρησιμοποιείς για να επενδύσεις
Πίσω στη Braila η μεταφράστρια ήταν απογοητευμένη…
– «Ξοδέψαμε το πρωί της Κυριακής για να σας δείξουμε μία πολύ μεγάλη ευκαιρία. Εδώ θα αγοράσετε με 200 – 300 Ευρώ / εκτάριο (σ.σ. 20 – 30 Ευρώ / στρέμμα) και θα βγάλετε πολλά λεφτά»
Η: «Σωστά. Όμως υπάρχουν τα εξής προβλήματα:
- Δεν υπάρχουν χαρτιά
- Πρέπει να κάνουμε αναλύσεις της γης, να δούμε για τι χωράφια μιλάμε
- Τα χωράφια θα πρέπει να «μαζευτούν» και να μετατραπούν σε ενιαίους τίτλους ιδιοκτησίας
- Πρέπει να μιλήσουμε με τον δήμαρχο της περιοχής και να φτιάξουμε όλη την ομάδα που θα δουλέψει σε αυτό το project.
Μετά από όλα αυτά, μόνο τότε μπορώ να παρουσιάσω το θέμα σε επενδυτές».
– «Αν είναι αληθινοί επενδυτές, θα έρθουν και θα εκμεταλλευτούν την ευκαιρία».
Η: «Μα θα έρθουν, ποιος είπε το αντίθετο; Απλά θα πρέπει να ξέρουν που θα ρίξουν τα λεφτά τους οι άνθρωποι» της απάντησα, αλλά μάταια… στο μυαλό της ήμουν οριστικά και αμετάκλητα «ένας τουρίστας που ποτέ του δεν θα αγοράσει κάτι», όπως μου είπε… Αρνήθηκε να μου μιλήσει ξανά, όπως και ο μεσίτης (που πολύ καιρό μετά συνέχιζε να με βρίζει, μην έχοντας ξεχάσει «πώς τον κορόιδεψα»).
Επειδή τα επόμενα χρόνια επισκέφθηκα πολλές φορές τη Braila, ρωτούσα αραιά και που για την περιοχή αυτών των χωραφιών… αποδείχθηκε ότι ανήκαν στα σπάνια χωράφια της χώρας με πρόβλημα ποιότητας εδάφους, που «ήθελε στρώσιμο από σωστό γεωπόνο για 3 – 4 χρόνια». Τελικά εκεί επένδυσε ένας Ρουμάνος από το Βουκουρέστι, εκμεταλλευόμενος την πολύ χαμηλή τιμή. Το 2015 άκουσα ότι ακόμη δεν είχε ξεμπλέξει, είχε αγοράσει μόλις το 50% των εκτάσεων και είχε διάσπαρτους τίτλους, χωρίς να καταφέρει να φτιάξει έναν με ενιαία έκταση, «compact» που λέμε και εμείς στην Κατερίνη. Μπορεί να αγόρασε φθηνά, μπορεί να πουλήσει ακριβά αν τα καταφέρει να ξεμπλέξει, μπορεί να πάρει και κέρδος αν πουλήσει «αυτά που έχει, στην κατάσταση που τα έχει», όμως σοβαρή δουλειά δεν έκανε, άκρη δεν έβγαλε. Για αυτόν η «ομίχλη» διήρκησε πάνω από δέκα χρόνια… όπως και για κάποιους Έλληνες που δεν με άκουσαν λίγα χρόνια μετά…
Η μεταφράστρια μάλλον δεν δικαιώθηκε στη ζοφερή πρόβλεψή της για μένα και το μέλλον μου στη Ρουμανία, μιας και τα επόμενα χρόνια ολοκλήρωσα συναλλαγές περισσότερων από 130.000 στρεμμάτων (13.000 εκταρίων), οπότε μάλλον δεν ήμουν «τουρίστας».
Από την άλλη όμως ήμουν και είμαι πολύ προσεκτικός. Τότε, τους πρώτους μήνες μου στη χώρα, γνώρισα έναν άνθρωπο με μεγάλη εμπειρία στα ακίνητα, τον κ. Πολύδωρο Ζέκο, που πλέον νομίζω ότι έχει περάσει τα 70 και ελπίζω να είναι πάντα γερός και δυναμικός. Ο κ. Πολύδωρος, που με σεβάστηκε παρά το νεαρό της ηλικίας μου τότε, με συμβούλευσε και μου εξήγησε πολλά στον χώρο των ακινήτων, μου είχε πει μία αρχή που την εφάρμοσα και στο θέμα αυτών των χωραφιών, αλλά και γενικότερα σε κάθε μου επένδυση ή κάθε μου σύσταση σε άλλον για να επενδύσει:
- «Όταν θέλεις να επενδύσεις, να θέτεις τους κανόνες και το πλαίσιο με βάση το οποίο θα προχωρήσεις στην επένδυση, ή όχι.
- Ποτέ σου να μη δεχθείς να επενδύσεις σε κάτι, χωρίς να έχεις λάβει πρώτα όλη την πληροφόρηση που επιθυμείς ή τουλάχιστον τα βασικά χαρτιά.
- Πρέπει να ξέρεις τι και γιατί το κάνεις, να καταλάβεις το θέμα, βρε παιδί μου!»
Οι λίστες της εποχής (με πρώτες αυτές του περιοδικού «Nitro») έγραφαν ότι πριν τα 30 μου θα πρέπει να μεθύσω στη Μύκονο / να πάω στο Las Vegas κλπ. Ομολογώ πως δεν τα κατάφερα και πολύ καλά στο θέμα αυτό, ούτε προσπάθησα, για να πω την αμαρτία μου.
Όμως πριν κλείσω τα 30 μου χρόνια, ένα παγωμένο πρωινό έξω από τη Braila της Ρουμανίας εφάρμοσα για πρώτη φορά τις συμβουλές του κ. Πολύδωρου. Και σου προτείνω να τις σκεφτείς και εσύ, ανεξάρτητα από το πόσων χρονών είσαι, ή πόσο έμπειρος νιώθεις.
Γιατί όπως έλεγε ο κ. Πολύδωρος… «εμάς τους Έλληνες από την Αφρική, που χάσαμε τα πάντα σε εθνικοποιήσεις των καθεστώτων και σταθήκαμε ξανά στα πόδια μας, να μας ακούς! Κάτι ξέρουμε καλύτερα από εσάς τους φλούφληδες της Ελλάδας!»
Εσύ τι γνώμη έχεις;
Διατυπώστε την άποψη σας