Ετοιμάζεσαι να στήσεις νέα δουλειά; Σταμάτα ΤΩΡΑ και διάβασε αυτό το κείμενο! (πριν κλάψεις τα λεφτά σου)

Την ώρα που πάρα πολλοί άνθρωποι προσπαθούν να καταλάβουν τι συμβαίνει πλέον στον κόσμο και ποιες εξελίξεις ακολουθούν από εδώ και πέρα για να προγραμματίσουν τη ζωή και τις επενδύσεις τους, παρατηρώ με ενδιαφέρον πως πάρα πολλοί είναι αυτοί που ετοιμάζονται να προχωρήσουν σε νέες επιχειρηματικές προσπάθειες. Αν και εσύ είσαι ένας από αυτούς, τότε αυτό το κείμενο είναι για σένα. Σου συστήνω φιλικά να το διαβάσεις και να το σκεφτείς καλά πριν προχωρήσεις στο βήμα που ετοιμάζεις ενώ το οικονομικό περιβάλλον γύρω μας είναι «ιδιαίτερο». Θα σου εξηγήσω μερικά βασικά πράγματα για την προετοιμασία ενός νέου σου οικονομικού εγχειρήματος και μετά θα σου υπενθυμίσω τι έχει αλλάξει τους τελευταίους μήνες. 

Όταν οι «τσολιάδες» αρχίζουν τα «τσάμικα»

Οι περισσότεροι άνθρωποι ετοιμάζουν επιχειρηματικές προσπάθειες χωρίς κανενός είδους business plan (που λέμε και εμείς στην Κατερίνη). Συνήθως είτε έχουν μία ιδέα, είτε βλέπουν την ιδέα κάποιου άλλου και αποφασίζουν να την αντιγράψουν. Συγκεντρώνουν είτε τα δικά τους κεφάλαια, είτε των φίλων και γνωστών και ξεκινούν να τα επενδύσουν χωρίς συχνά να μην έχουν καν ρωτήσει αναλυτικά τον λογιστή τους για το ποιοι είναι οι φόροι και οι υποχρεώσεις τους. Η «ομάδα» τους αποτελείται από ανθρώπους που συνήθως το μόνο τους πλεονέκτημα είναι ότι συμφωνούν χωρίς να φέρνουν αντιρρήσεις και όταν τα λεφτά «καούν» γρήγορα, οι «τσολιάδες» είτε «πιστολιάζουν» όποιον μπορούν και εξαφανίζονται με ελαφρά πηδηματάκια, είτε «μένουν, το παλεύουν» και υποθηκεύουν το μέλλον τους για περισσότερα χρόνια. (Το να πει κάποιος πως απλά κλείνει μία δουλειά που δεν προχωράει, πληρώνει τους πάντες και φεύγει αποτελεί την εξαίρεση και όχι τον κανόνα).

Αυτή η προσέγγιση είναι κύριο γνώρισμα των πάσης φύσεων «τσολιάδων» στον χώρο των επιχειρήσεων, που καταλήγουν να αρχίζουν τα… «τσάμικα» (δαγκώματα), είτε σκόπιμα, είτε γιατί απλά «τους προέκυψε», «γιατί τους έτυχε μία στραβή». Αν ανήκεις σε αυτή την κατηγορία, φιλικά σου προτείνω να ξανασκεφτείς την αξία του λογιστή, να θυμάσαι ότι 8 στους 10 Έλληνες στο επιχειρείν χάνουν λεφτά και δεν το ξέρουν ή δεν το παραδέχονται και να διαβάσεις τον «χρυσό κανόνα για το πώς ανοίγουν και πώς κλείνουν τα καφέ στην Ελλάδα».

Όταν υπάρχει επιχειρηματικό σχέδιο

Δεν είναι όμως όλοι έτσι, «λεβέντες και τσολιάδες». Γνωρίζω κάθε εβδομάδα, έρχομαι σε επαφή και με ανθρώπους σοβαρούς, που πραγματικά προσπαθούν να στήσουν κάτι αξιόλογο και να αλλάξουν τα δεδομένα της ζωής τους. Αυτοί λοιπόν το πρώτο που προσπαθούν να φτιάξουν είναι να καταγράψουν βασικά έξοδα και προβλέψεις εσόδων, για να στήσουν ένα επιχειρηματικό σχέδιο.

(Με δεδομένο ότι οι περισσότερες νέες δουλειές στην Ελλάδα έχουν να κάνουν με τον καφέ και το φαγητό, θα θεωρήσω στο κείμενο αυτό ότι αυτή είναι και η δικιά σου περίπτωση. Αν κάνεις κάτι άλλο, απλά κράτα τη δομή και προσάρμοσε τα νούμερα).

Έτσι λοιπόν μία δουλειά στον χώρο του HoReCa / των επιχειρήσεων υγειονομικού ενδιαφέροντος έχει συνήθως την παρακάτω εικόνα:

• Το κόστος των πρώτων υλών, που κανονικά πρέπει να είναι ως το 1/4 της τιμής πώλησης των προϊόντων (για τους οικονομικά αναλφάβητους, οι τιμές πώλησης υπολογίζονται χωρίς τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας, τον ΦΠΑ, που δεν είναι δικός μας). 
• Το κόστος μισθοδοσίας
• Το ενοίκιο και τα υπόλοιπα έξοδα
• Τους πάσης φύσεως φόρους, ασφαλιστικές εισφορές και επιβαρύνσεις

Σε γενικές γραμμές αυτά είναι τα έξοδα που θα έχει η νέα σου επιχείρηση και είναι ανάγκη να υπολογίσεις.

Πώς βγαίνει κέρδος; Τί είναι «το κλειδί»;

Συνήθως το κέρδος προκύπτει δύσκολα και με πολύ κόπο, όμως τις περισσότερες φορές όσοι γράφουν επιχειρηματικά σχέδια θέλουν να γίνει η δουλειά, για αυτό και ωραιοποιούν τα δεδομένα. Υποτιμούν τα έξοδα και υπερτιμούν τα έσοδα. Υπολογίζουν λοιπόν ένα ύψος εσόδων που να τους επιτρέπει να βγάλουν κέρδη, συχνά προσαρμόζοντας τα έξοδα μέσα στα προσδοκώμενα έσοδα. Αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκη κακό, μιας και δείχνει ότι ο άνθρωπος πραγματικά θέλει να πείσει τον εαυτό του ότι θα τα καταφέρει. Είναι όμως εκτός πραγματικότητας. Συνήθως λοιπόν όταν μιλώ με κόσμο και έχει φτιάξει ένα επιχειρηματικό πλάνο, μου προκύπτει ένας κύκλος εσόδων μέσα στον οποίο βρίσκονται τα έξοδα, που είναι πάντα πιο λίγα.

Εδώ μπαίνει και η πρώτη δύσκολη ερώτηση, στην οποία απαντάνε λιγότεροι από 1/10 φιλοδοξούντες να μπουν στο επιχειρείν: «Ποιο είναι το κλειδί σου;»

Κατά καιρούς μου έχουν δείξει ως και τα κλειδιά του σπιτιού τους, όμως δεν αναφέρομαι σε αυτό. Το «κλειδί» είναι ο υπολογισμός των εσόδων που πρέπει να έχεις κάθε μέρα / μήνα, έτσι ώστε από το περιθώριο κέρδους να καλύψεις όλα τα έξοδα και τους φόρους. Το break-even point, που λέμε και στο υπέροχο Λιτόχωρο Πιερίας, στους πρόποδες του Ολύμπου.

Είτε έχεις κάνει την άσκηση ως εδώ είτε όχι, νομίζω την ιδέα την έχεις καταλάβει και, πίστεψέ με, είναι η ίδια για όλες τις δουλειές, μόνο τα ποσά αλλάζουν.

Το «πρώτο κτύπημα»

Κάποτε η Ελίνα Κωνσταντοπούλου τραγουδούσε για «το πρώτο κτύπημα». Για σένα συνήθως το πρώτο κτύπημα / λάθος είναι ο υπολογισμός των φόρων που έχεις να πληρώσεις όταν θέλεις να κάνεις δουλειά εδώ στην Ελλάδα. Αν είσαι από τους λίγους / λίγες που έχουν καλό λογιστή, τον πληρώνουν και τον συμβουλεύονται, το ξέρεις ήδη. Αν είσαι ένας από τους υπόλοιπους, θα το μάθεις στην πορεία. Θα μάθεις δηλαδή ότι:

• Αυτά που έλεγε ο μπαμπάς ή ο θείος για τις υποχρεώσεις που έχεις να πληρώσεις (γιατί αν έχουμε μπαμπά ή θείο, τι να φτουρήσει ο λογιστής;) συνήθως είναι τα μισά των φόρων που θα πληρώσεις στο τέλος.
• Μην έχοντας ένα ημερολόγιο για το πότε πληρώνεις και τι, συνήθως προσπαθώντας να πληρώσεις τους φόρους μένεις από ρευστότητα (που δεν είχε υπολογιστεί πως θα απαιτηθεί).
• Ήδη μία στις δύο νέες επιχειρήσεις στην Ελλάδα καταρρέουν όταν απλώς καλούνται να πληρώσουν όλα τα κόστη που έχουν να αντιμετωπίσουν (δικιά μου η εκτίμηση, δεκτή η κριτική).

Έτσι οι φόροι συνήθως σου τρώνε μεγάλο τμήμα της κερδοφορίας που ελπίζεις να έχεις. Εγώ το εκτίμησα στο 1/4 των προσδοκώμενων κερδών, απλά για να μη σε στεναχωρήσω από νωρίς…

(Βέβαια για να πούμε και την αλήθεια οι περισσότεροι Έλληνες φτιάχνουν το επιχειρηματικό τους σχέδιο βασισμένοι στη βεβαιότητα πως θα κλέψουν την Εφορία και δεν θα εκδώσουν τις μισές αποδείξεις. Το κάνουν αυτό γιατί μόνο έτσι «βγαίνουν» τα νούμερά τους. Θες τη δικιά μου γνώμη; Μην το κάνεις, κουράστηκα να ακούω και να βλέπω «έξυπνους» που όταν τους έπιασε η Εφορία έκαναν 10 – 15 χρόνια να σηκωθούν ξανά στα πόδια τους, ή έμειναν «μαύροι» για πάντα. Κουράστηκα να ακούω για «τα έξυπνα software», τα οποία όταν τα εντοπίσει η Εφορία μετατρέπονται σε «έπεσα στην κακιά την ώρα» κλπ. Ό,τι κάνεις, κάντο σωστά, μην στήνεις μία νέα δουλειά στην παραδοχή ότι δεν θα πληρώσεις φόρους).

Τα νέα δεδομένα των τιμών πρώτων υλών

Αν δεν έχεις ακούσει, οι τιμές των πρώτων υλών αυξήθηκαν πολύ πέρσι. Μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία έχουν πλέον εκτοξευτεί και σε αρκετές περιπτώσεις κανείς δεν ξέρει πόσο θα κοστίζει κάτι… αύριο ή την επόμενη εβδομάδα! 

Οι πάσης φύσεως προμηθευτές ίσως να έχουν καταφέρει να κρατήσουν κάποιες ποσότητες υλικών με πιο χαμηλές τιμές. Μη χαίρεσαι, δεν θα σου τις δώσουν εσένα! Έχουν και αυτοί τους μόνιμους πελάτες τους, που είναι κοντά τους για πολλά χρόνια. Αυτοί έχουν προτεραιότητα, μιας και στα μάτια των προμηθευτών κάθε νεο εγχείρημα είναι «άλλος ένας που πιθανόν να προσπαθήσει να με δαγκώσει». Άρα θα πληρώσεις και περισσότερα από όσα περιμένεις και με χειρότερους όρους πληρωμής.

Κανονικά εδώ τελειώνει η κουβέντα για κέρδος, αλλά ας είμαστε και λίγο ρομαντικοί… μπαίνει η Άνοιξη, κελαηδούν τα πουλιά… ας πούμε ότι απλώς θα χάσεις άλλο ένα 1/4 από το κέρδος που περίμενες…

Οι μισθοί που θα πληρώσεις (ή αλλιώς… «η καταστροφή του Δράμαλη»)

Αν ξέρεις λίγη ιστορία, ίσως να έχεις ακούσει για το πώς νίκησε ο Κολοκοτρώνης (όχι, δεν είναι ομάδα στο στοίχημα) τον Δράμαλη στα Δερβενάκια, πώς τον αιφνιδίασε και του αποδεκάτισε τον στρατό.

Αν δεν το έχεις ήδη ακούσει, σε ενημερώνω ότι αυτό θα το πάθεις με τους μισθούς των υπαλλήλων, αν χρειαστεί να προσλάβεις. Είτε δεν θα βρίσκεις καθόλου προσωπικό, είτε θα βρίσκεις αλλά με κόστη απαγορευτικά για σένα. Η αγορά έχει αλλάξει, πολύ λιγότεροι άνθρωποι θέλουν πλέον να δουλέψουν (καλώς ή κακώς, δεν το σχολιάζουμε εδώ) και όσοι πραγματικά έχουν όρεξη να εργαστούν, βρίσκουν και μεγαλύτερες αμοιβές. Άλλωστε με το κόστος ζωής να έχει εκτιναχθεί, είναι λογικό και οι άνθρωποι αυτοί να χρειαστούν μεγαλύτερα εισοδήμτα, πρέπει και αυτοί να επιβιώσουν. Αν νομίζεις ότι θα δώσεις «ψίχουλα» για να βρεις καλούς συνεργάτες, είσαι ένας παραπλανημένος αφελής…

Στο τραγούδι της Ελίνας που ανέφερα παραπάνω, στο τρίτο κτύπημα η κοπέλα σβήνει τα φώτα, κλείνει την πόρτα και φεύγει. Εσύ λογικά θα έχεις ήδη περάσει σε μεγάλες ζημιές, μετά τους μισθούς που θα πληρώσεις, που θα είναι μεγαλύτεροι από αυτούς που υπολόγιζες. Ας πούμε όμως ότι είσαι ο νέος «μάγος του επιχειρείν» και καταφέρνεις να χάσεις μόλις άλλο 1/4 του κέρδους σου.

Όταν παίρνω φόρα…

Δηλαδή τώρα σοβαρά… πιστεύεις ότι με τις τιμές των πρώτων υλών στα ύψη και τους μισθούς επίσης, τα υπόλοιπα έξοδά σου θα παραμείνουν εκεί που τα είχες υπολογίσει; Δύσκολο…

Όπως ξέρουν και οι γονείς σου, στους οποίους μάλλον άρεσε η Χαρούλα Αλεξίου, όταν πάρεις φόρα προς τα κάτω, δύσκολα σταματάει το κουτρουβάλημα… 

Έτσι λοιπόν γρήγορα θα ανακαλύψεις πως όλα τα έξοδα που περίμενες να είναι σε ένα επίπεδο Χ, θα είναι τελικά σε ένα επίπεδο Χ + 20% ή παραπάνω. Όταν ξεκινάει το σπιράλ του πληθωρισμού, δύσκολα αφήνει εκτός προβλήματος ένα τμήμα της αγοράς.

Έτσι λοιπόν το επιχειρηματικό σου σχέδιο θα καταλήξει κάπως έτσι…

και τα κέρδη που περίμενες θα είναι ανύπαρκτα…

Μήπως να το ξανασκεφτείς, με λίγο περισσότερη ηρεμία;

Όλα όσα σου ανέφερα παραπάνω δεν είναι απλώς «η γνώμη μου», αλλά αυτονόητα πράγματα που ξέρει όλη η αγορά. Αν δεν σου τα λένε κάποιοι, αν δεν τα διαβάζεις στα ΜΜΕ, είναι επειδή δεν ειναι ευχάριστα ως θέμα. 

Όμως εδώ μιλάμε για τα λεφτά τα δικά σου (ή των συγγενών και φίλων σου). Καλύτερα να σε στεναχωρήσω εγώ και να με βρίσεις για λίγο, παρά να πας άκλαυτος, «σαν το σκυλί στ’ αμπέλι» και να αποτύχεις γρήγορα, καταλήγοντας μετά από λίγους μήνες να ψάχνεις για νέους συνεταίρους, ή για δάνεια που θα σε καταστρέψουν και θα σε βουλιάξουν οριστικά. 

Αν θέλεις να προχωρήσεις παρόλα τα προβλήματα που ανέφερα παραπάνω, σου εύχομαι καλή επιτυχία, ο Θεός μαζί σου και θα παρακαλώ να διαψευστώ κάθε μέρα που θα περνάει. Να ξυπνάς το πρωί, να βλέπεις τις εισπράξεις της προηγούμενης μέρας και να λες «σε έσκισα, Ηλία».

Από την άλλη, αν θέλεις και μία γνώμη από κάποιον με 30+ χρόνια μέσα στο επιχειρείν, μήπως έχει νόημα να το ξανασκεφτείς;

• Να περιμένεις να σταματήσει η τεράστια άνοδος των τιμών και να καταλάβεις τι πωλείται και πόσο κάνει;
• Να κρατήσεις τα λεφτά σου, ενδεχομένως βρίσκοντας ευκαιρίες από άλλους που βιάστηκαν και να αγοράσεις φθηνά;
• Μήπως να πας να προσληφθείς κάπου αλλού, να πάρεις για 1 – 2 χρόνια τους μισθούς, μέχρι να τελειώσει η φουρτούνα και το καράβι της οικονομίας να πιάσει λιμάνι, και μετά να δοκιμάσεις τις δυνάμεις σου, με σταθερό περιβάλλον και +20.000 Ευρώ στην τσέπη;
• (…και στο μεταξύ στον ελεύθερο χρόνο σου να εμπλουτίσεις τις γνώσεις σου πάνω στο ψηφιακό marketing, τα αγγλικά ή άλλες δεξιότητες που θα σου χρειαστούν για τη νέα σου δουλειά; Έτσι, για να τους εκπλήξεις ευχάριστα όλους όταν ξεκινήσεις!)

Στα χρηματιστήρια λένε πως «δεν πρέπει να προσπαθείς να πιάσεις ένα μαχαίρι όταν αρχίζει να πέφτει». Μήπως να το σκεφτείς και εσύ για το επόμενο επαγγελματικό σου βήμα και να αφήσεις στην άκρη τους πάσης φύσεως κομπλεξικούς που ούτε ξέρουν τι λένε, ούτε καταλαβαίνουν πόσο κακό σου κάνουν;

Δεν σου λέω να φύγεις στο εξωτερικό, όπως έκανα εγώ και να δοκιμάσεις σε ένα πολύ πιο φιλικό περιβάλλον φτιάχνοντας πχ εταιρεία στη Ρουμανία. Αν θέλεις να δοκιμάσεις να τα καταφέρεις στην Ελλάδα, κάντο με μεγάλη χαρά. Όμως (σου προτείνω) να το κάνεις προσπαθώντας να μεγιστοποιήσεις τις ήδη λίγες πιθανότητες επιτυχίας που έχεις, με μυαλό, οργάνωση και γνώση. 

Γιατί επιτυχία που δεν σχεδιάστηκε και δεν δουλεύτηκε σκληρά δεν είναι επιτυχία, ο προπομπός της επόμενης καταστροφής είναι, που απλά εμείς τον αντιληφθήκαμε λάθος…

Εσύ τι γνώμη έχεις;