Έχεις επιχείρηση; 10 συμβουλές για να προετοιμαστείς για τους πιο δύσκολους 24 μήνες της ζωής σου

– «Ρε δε μας παρατάς και εσύ καλοκαιριάτικα!» μου απάντησε ευγενικά ένας καλός φίλος, ιδιοκτήτης επιχείρησης, όταν του είπα πριν λίγες μέρες ότι θα πρέπει να ετοιμαστεί για τους πιο δύσκολους 24 μήνες της ζωής του. 

– «10 χρόνια οικονομική κρίση, capital controls, αβεβαιότητα και τεράστια φορολογία. Μετά ο κορωνοϊός, φέτος ο πόλεμος και εσύ μου μιλάς για άλλα δύο δύσκολα χρόνια;»

Η: «Μου ζήτησες να συναντηθούμε για να σε συμβουλεύσω, παραπονέθηκες ότι δεν έχω χρόνο για σένα αλλά μόνο για τους πελάτες μου, επέμεινες να σου δώσω την πρόβλεψή μου και τώρα μου τη λες και από πάνω; Ρε δεν πας να κουρευτείς, λέω εγώ;» του απάντησα σκασμένος από τα γέλια…

– «Πέρα από την πλάκα, είναι τόσο δύσκολα τα πράγματα;»

Η: «Αυτό βλέπω εγώ»

– «Σε ξέρω τόσα χρόνια, έχεις κακό στόμα»

Η: «… ή απλά ειλικρινές στόμα και καθαρή σκέψη»

– «Εντάξει, λοιπόν, ας έρθει και αυτή η δυσκολία. Εδώ θα είμαστε να την παλέψουμε».

Η: «Συμφωνώ. Θα χρειαστεί όμως και να αναδιοργανωθούμε, να ξανασχεδιάσουμε, να επανεφεύρουμε τον εαυτό μας»

– «Πάλι; Ειλικρινά έχω κουραστεί…»

Η: «Μη μου λες εμένα τα τσιτάτα που διαβάζεις στο Facebook. Κοίτα να ξε-κουραστείς, να καθίσεις να σκεφτείς και να προετοιμαστείς, γιατί μπορεί να αλλάξουν όλα όσα ξέρεις».

Τρεις ώρες μετά, συμφωνήσαμε ότι όντως η κατάσταση θέλει πολλή σκέψη και ίσως διαφορετική προσέγγιση. Αρχίσαμε να δουλεύουμε σε συγκεκριμένα θέματα και ήδη «ανακαλύψαμε διαμάντια» που αξίζει να αναδειχθούν…

Έρχονται 24 δύσκολοι μήνες. Δέκα συμβουλές για «να περάσεις απέναντι»

Δεν ξέρω τι σου λένε και τι πιστεύεις εσύ. Εγώ πάντως πιστεύω τον Ευάγγελο Μυτιληναίο, που επανέλαβε για άλλη μία φορά ότι η Ευρώπη έχει κάνει λάθος ενεργειακό σχεδιασμό και έχουμε μπροστά μας 2 – 3 δύσκολα χρόνια. Μας περιμένει το φθινόπωρο / χειμώνα ένας συνδυασμός προβλημάτων…

• Οι τεράστιες τιμές ενέργειας, πετρελαίου, φυσικού αερίου, ηλεκτρικού ρεύματος
• Το ενδεχόμενο διακοπών ρεύματος / ελλείψεων ή πανάκριβων πρώτων υλών
• Μία οικονομική και επενδυτική κρίση που μπορεί να είναι η μεγαλύτερη της γενιάς μας
• Απλησίαστα επιτόκια δανεισμού και έλλειψη ρευστότητας στην αγορά
• Απροθυμία πολλών ανθρώπων να εργαστούν
• Ραγδαία επιδείνωση της αγοραστικής δύναμης των πελατών μας
• (Για όσους επιχειρούν στην Ελλάδα) οι εκλογές και τα φορολογικά μέτρα που αναμένονται μετά από αυτές + τα υπόλοιπα «όμορφα» με τα οποία είναι πλέον συνηθισμένοι.

Δεν ξέρω προσωπικά ποιος είσαι και τι δουλειά κάνεις. Ξέρω όμως ότι μπροστά σου έχεις μία περίοδο που θα χρειαστεί να αποδείξεις ότι μπορείς να σταθείς όρθιος. Όχι για να αποδείξεις κάτι στους άλλους, αλλά για εσένα και την οικογένειά σου. Για αυτό και σου έχω ετοιμάσει δέκα συμβουλές, άλλες μπορεί να σε αφορούν και άλλες όχι. Όμως θα σου πρότεινα να τις σκεφτείς όλες πριν τις απορρίψεις.

Έτσι, αφού πρώτα κανονίσεις ένα ραντεβού με τον λογιστή σου και τον ρωτήσεις να σου πει την αλήθεια που δεν σου έχει πει ως τώρα για την επιχείρησή σου (και να τον πληρώσεις για αυτό, δεν είναι όλα δωρεάν στη ζωή), δες και τις παρακάτω σκέψεις μου. Προέρχονται από τις εμπειρίες εκατοντάδων πελατών μου, από το επιχειρείν στην πράξη, από ανθρώπους που τα κατάφεραν καλά στην προηγούμενη κρίση:

1. Ξέρεις τον κανόνα 20/80; Αν όχι, ήρθε η ώρα να τον μάθεις και να τον εφαρμόσεις

Είναι «το θεώρημα του Pareto» και υποστηρίζει σε γενικές γραμμές πως το 80% των εσόδων μας προκύπτει από το 20% των πελατών μας (ή το 20% των προϊόντων που έχουμε στο στοκ μας) κλπ. Τα ποσοστά δεν είναι απόλυτα, όμως σε γενικές γραμμές ισχύουν στις περισσότερες των επιχειρήσεων. Αν μιλήσεις με έναν ιδιοκτήτη καταστήματος, θα σου πει ότι λίγα προϊόντα του έχουν μεγάλες πωλήσεις και πολλά άλλα «μαζεύουν σκόνη». Αν μιλήσεις με κάποιον που πουλάει υπηρεσίες, θα σου επιβεβαιώσει πως λίγοι πελάτες του φέρνουν το μεγαλύτερο τμήμα των κερδών του, ενώ κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τη βιοτεχνία ή βιομηχανία.

Αν δεν έχεις μελετήσει καλά τη δουλειά σου, είναι η κατάλληλη ώρα να το κάνεις. Προσπάθησε να καταλάβεις:

• Από που έχεις τα περισσότερα έσοδα και κέρδη (δεν είναι δεδομένο πως τα περισσότερα έσοδα σημαίνουν και κέρδη, μπορεί άλλος πελάτης να έχει μεγαλύτερο τζίρο και άλλος να είναι πιο μικρός αλλά να κερδίζεις από αυτόν περισσότερα χρήματα, όλοι χρειάζονται).
• Ποιοι πελάτες είναι οι πιο σημαντικοί και σε κρατούν όρθιο
• Ποιο τμήμα της αποθήκης σου «έχει γρήγορο γύρισμα» και ποιο «απλά στέκεται»

Το στοκ που δεν «γυρνάει» ίσως θα πρέπει να ρευστοποιηθεί σε χαμηλότερη τιμή και να μικρύνει, έτσι ώστε να έχεις χρήματα για το στοκ που «γυρνάει» και σου αποφέρει τα περισσότερα κέρδη.

Αν στο άμεσο μέλλον κληθείς να διαλέξεις σε ποιον πελάτη θα πουλήσεις και σε ποιον θα πεις «δεν έχω» (μη σκέφτεσαι ότι είμαι τρελός, ήδη συμβαίνει αυτό στην αγορά), θα πρέπει να έχεις αποφασίσει σε ποιον θα το κάνεις.

Αν έχεις καταλάβει από που κερδίζεις τα περισσότερα στη δουλειά σου, θα πρέπει εκεί να ρίξεις το βάρος σου, αυτά να αναδείξεις στη βιτρίνα / την επικοινωνία με τους πελάτες σου.

(Το θέμα σηκώνει μεγάλη κουβέντα, αλλά νομίζω πως πήρες μία ιδέα).

2. Πελάτης που δεν πληρώνει = πελάτης που θα σε πάρει μαζί του στον οικονομικό πνιγμό

Στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης πολύς είναι ο κόσμος που έχει «δεθεί» με πελάτες που έχουν οικονομικά προβλήματα, με μακροχρόνιες επιταγές, με μία σειρά από «ανθυγιεινές» πρακτικές, που τον κάνουν να ακροβατεί στην κόψη του (επιχειρηματικού) ξυραφιού.

Αν είσαι και εσύ ένας από αυτούς που κινούνται έτσι, θα σου πρότεινα ευγενικά να ψάξεις τρόπους για να μικρύνεις το άνοιγμά σου στην αγορά, να μειώσεις την «έκθεσή σου» σε τέτοιους πελάτες και να εκτιμήσεις αυτούς που ζητούν χαμηλότερη τιμή αλλά πληρώνουν και πιο καλά (έχω κουραστεί να βλέπω στην Ελλάδα «τσολιάδες» που προτιμούν να πληρωθούν 5% – 10% παραπάνω μετά από 6 – 9 μήνες, αγνοώντας την αξία του μετρητού και της έλλειψης ρίσκου).

Αν έρθει η κρίση που αναμένουμε και αρχίσουν οι πελάτες σου «να σκάνε», θα σε πάρουν μαζί τους στο σπιράλ της καταστροφής. Προσπάθησε, όσο μπορείς, να βγάλεις από τον λαιμό σου αυτή τη «θηλειά»…

3. Είσαι σίγουρος για τους προμηθευτές σου;

Ναι! Εν έτει 2022, με όλα αυτά που μας έχουν συμβεί, συναντώ ακόμη 7/10 ανθρώπους που μου ζητούν να τους συμβουλεύσω και όταν αναλύουμε τους προμηθευτές τους, διαπιστώνουμε μαζί ότι έχουν σταματήσει να ψάχνουν εναλλακτικές στην αγορά! 

• Ο Χ προμηθευτής «είναι καλός γιατί δουλεύει με πίστωση» ( = αγοράζεις με 10-20% πιο ακριβά και δουλεύεις χωρίς κέρδος, σαν εξαρτημένος ηρωινομανής)
• Ο Ψ προμηθευτής «είναι φίλος» (και συχνά δεν έχει ανανεώσει τη γκάμα των προϊόντων του, περιορίζοντας τις πωλήσεις σου και κάνοντάς σε να μείνεις πίσω από τον ανταγωνισμό)
• Ο Ζ προμηθευτής έχει μέτρια ποιότητα «αλλά είναι καλός μωρέ, εντάξει τώρα» ( = χάνεις πελάτες λόγω κακής ποιότητας)
• Ο Λ προμηθευτής δεν δείχνει ικανός να έχει στοκ και να σε στηρίξει σε μία έλλειψη εμπορευμάτων ( = μπορεί ξαφνικά να βρεθείς χωρίς δουλειά…)

Ρίξε μία ματιά στο θέμα και πιάστο από την αρχή. Οι δουλειές θέλουν συνεχή έλεγχο, δεν πάνε με «τυφλοσούρτι». Κράτα αυτούς που σου δίνουν την καλύτερη ποιότητα με την τιμή που σου επιτρέπει να κερδίσεις και εσύ, πίεσε τον εαυτό σου να πληρώσει μετρητά για να πάρει καλύτερες τιμές, διασφάλισε ότι ο προμηθευτής σου θα σε στηρίξει την περίοδο που έρχεται.

Μην το αφήσεις το θέμα αυτό στον αέρα, από αυτό εξαρτάται η επιβίωσή σου. Ο παππούς μου έλεγε ότι «στην αγορά φαίνεται ο επιχειρηματίας, στην πώληση φαίνεται ο πωλητής».

4. Φρόντισε να βρεις λύσεις για να μη σου χαλάσουν τα μηχανήματά σου σε περίπτωση διακοπών ρεύματος / βλαβών δικτύου

Εκτός από λύσεις για την εξοικονόμηση ενέργειας, κάτι που πλέον σου λένε όλοι (και έχουν δίκιο), εγώ θα σου πω σήμερα να ετοιμαστείς για διακοπές ρεύματος!

Αν έχεις μηχανήματα που είναι ευαίσθητα σε μία ενδεχόμενη απροειδοποίητη διακοπή, μίλα με τεχνικούς και ψάξε για λύσεις που θα σου επιτρέψουν να τα προστατεύσεις από ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Μπαταρίες; Κάτι άλλο; 

Μην το αμελείς… ένα μηχάνημα που θα «καεί» δεν έχει μόνο το κόστος επισκευής και ανταλλακτικών (που λογικά θα είναι πανάκριβα πλέον), αλλά και το κόστος χρημάτων που χάνεις λόγω μη παραγωγής. Προστάτεψε τον εξοπλισμό σου και μη σκέφτεσαι «αυτό δεν θα συμβεί σε εμένα».

(Μήπως να ασφαλίσουμε και κάτι, αν ασφαλίζεται; Λέω εγώ…)

5. Ξανασκέψου τα πάντα για τους συνεργάτες / υπαλλήλους σου

Για το ότι πλέον θα πρέπει να πληρώσουμε καλύτερα τους συνεργάτες μας σου μίλησα ήδη από πέρσι, προβλέποντας αυτό που συνέβη φέτος στην αγορά εργασίας. Ταυτόχρονα είναι γεγονός ότι ένα σοβαρό τμήμα της κοινωνίας μας απλά δεν θέλει να δουλέψει, «βαφτίζει» την τεμπελιά και της δίνει «ιδεολογικό πρόσημο».

Για μένα είναι η ώρα να σκεφτείς από την αρχή τα πάντα στη δουλειά σου:

• Τις διαδικασίες που έχεις για να λειτουργείς (έχεις; Αν όχι, μήπως να σοβαρευτείς και να αποκτήσεις;)
• Χρειάζεσαι όλους τους συνεργάτες σου; Μήπως να διώξεις κάποιον μη παραγωγικό και να αυξήσεις τους μισθούς στους υπόλοιπους;

Δεν σου λέω πως υπάρχει κατ’ ανάγκη πρόβλημα ή εύκολη λύση στο θέμα αυτό. Σου προτείνω να το σκεφτείς αναλυτικά και προσεκτικά, γιατί παρατηρώ πολλούς ανθρώπους που απλά «πάνε με την πεπατημένη» και δεν αντιλαμβάνονται πως ενδεχομένως ίσως και να τους κάνει κακό κάποιο άτομο.

6. Χαλάρωσε με τα δάνεια

Δάνειο είναι και το «σπάσιμο επιταγών», δάνειο είναι και το κανονικό, δάνειο είναι και η πίστωση από τους προμηθευτές.

Από εδώ και πέρα έχει μεγάλη σημασία να προσέξεις πολύ την έκθεσή σου στον δανεισμό. Τα επιτόκια θα ανέβουν «στον Θεό», οι δυσκολίες θα πολλαπλασιαστούν και μπορεί η επιχείρησή σου να καταλήξει να είναι «ζόμπι» (αν δεν έχει ήδη γίνει).

Θυμήσου, σε παρακαλώ, πως δανειζόμαστε με μεγάλα επιτόκια μόνο αν έχουμε τι να τα κάνουμε αυτά τα ακριβά λεφτά και μπορούμε να κερδίσουμε περισσότερα. Πχ δανειζόμαστε με 10%, γιατί έχουμε μία δουλειά που με τα μετρητά στα χέρια θα κάνουμε 5 – 6 «γυρίσματα» τον χρόνο και θα κερδίσουμε (κερδίσουμε = καθαρά, μετά φόρων) 20 – 25% ετησίως.

Αν δανείζεσαι «απλά για να συνεχίσεις να δίνεις το παρών στην αγορά», μάλλον τα επόμενα δύο χρόνια «θα μας αποχαιρετήσεις»… (θυμήσου και τους βασικούς κανόνες του θέματος εδώ)

7. Έχεις ελέγξει ότι η παρουσία σου στο ίντερνετ είναι η πρέπουσα; Πώς είναι η σχέση σου με τους πελάτες σου;

Επικοινωνείς σωστά με τους πελάτες σου; Και όταν είναι μέσα στο μαγαζί σου, αλλά και όταν δεν είναι. Τους «εξηγείς» το value proposition που έχεις (τι πρεσβεύεις, σε τι είσαι καλός), ή απλά έχεις στήσει τα προϊόντα στα ράφια και περιμένεις με το ντουφέκι;

Έχεις ρωτήσει τους πελάτες τι άλλο θα ήθελαν από εσένα, ή τη γνώμη τους για εσένα γενικά;

Πώς προβάλλεις την επιχείρησή σου; Μόνο «από στόμα σε στόμα»; Έχεις σωστή παρουσία στο internet; Έχεις καλή σελίδα στα social media; Έχεις μάθει ότι με 10 – 20 Ευρώ μπορείς να κάνεις καμπάνια και να φτάσεις σε χιλιάδες υποψήφιους καταναλωτές;

Ναι, θα πρέπει να κάνεις μαθήματα, αν δεν έχεις ήδη ασχοληθεί με το θέμα, ή να συνεργαστείς με κάποιον ειδικό (λίγοι οι ειδικοί, πολλοί οι «αέρηδες» στον χώρο). Από την άλλη, δεν νομίζω πως στην περίοδο που έρχεται μπορείς να σταθείς χωρίς σωστή επαφή και στενότερη σχέση με τους πελάτες σου.

Εσύ ξέρεις καλύτερα τον κλάδο της δουλειάς σου. Μελέτησε τι μπορείς να κάνεις και πάρε πρωτοβουλίες.

8. Δεν είναι η ώρα να κόψεις το marketing. Είναι η ώρα να το κάνεις πιο έξυπνα

Σε συνέχεια του προηγούμενου: Η εύκολη λύση είναι πάντα για πολλούς να κόψουν τα κονδύλια προβολής τους σε μία κρίση. Λάθος, εγκληματικό λάθος! Είναι ακόμη πιο σημαντικό να εμφανίζεσαι μπροστά στα μάτια του πελάτη σου αυτή την περίοδο, όταν πολλοί άλλοι θα εξαφανιστούν. 

Τώρα θα είναι η ώρα να πάρεις πελάτες από τον ανταγωνισμό, να κρατήσεις τους δικούς σου, να παρουσιάσεις κάτι νέο, να προβάλλεις αυτό που σου αφήνει το μεγαλύτερο κέρδος. Παράλληλα είναι η ώρα να το κάνεις αλλιώς, πιο έξυπνα. Να ασχοληθείς σοβαρά με την προβολή της δουλειάς σου.

Εντυπωσιάζομαι από το πόσες λίγες διαφημίσεις βλέπω στο Facebook για τοπικές επιχειρήσεις…

Εντυπωσιάζομαι από την αστειότητα και το πρωτόγονο επίπεδο των περισσότερων μηνυμάτων μικρών εταιρειών, λες και είμαστε στο 1994 και ακούμε διαφήμιση σε τοπικό ραδιόφωνο της Πιερίας (που εκπέμπει από χωριό, όχι μέσα από την Κατερίνη).

Εντυπωσιάζομαι από το πόσο «βαρετές» είναι οι βιτρίνες των περισσότερων καταστημάτων (γιατί εντάξει, κοστίζει να πληρώσεις αλλού, αλλά το να έχεις μία βιτρίνα που θα τη χρησιμοποιείς για την προβολή σου έχει πολύ μικρό κόστος! Παραδέξου το, βαριέσαι να το κάνεις!)

Ιδέες υπάρχουν πολλές, το θέμα είναι να αποφασίσεις να ασχοληθείς με το θέμα και να αλλάξεις την εικόνα σου στην αγορά.

9. Ετοιμάσου να εκμεταλλευτείς ευκαιρίες / να κάνεις προσεκτικά ανοίγματα στο εξωτερικό

Η κρίση, κάθε κρίση, γεννάει ευκαιρίες. Πχ ο Χ πελάτης που αγόραζε προϊόντα από το εξωτερικό, ίσως τώρα δεν θα το κάνει άλλο, μιας και το μεταφορικό κόστος έγινε τεράστιο. Τον έψαξες; Του υπενθύμισες την παρουσία σου και τα προϊόντα που μπορείς να του φέρεις στην πόρτα του με μικρότερη τιμή, λόγω φθηνού μεταφορικού; Ξεσκόνισες τη λίστα με τους μη πελάτες που στο παρελθόν δεν κατάφερες να κερδίσεις;

Έψαξες και εσύ για νέους προμηθευτές, που θα έχουν στοκ και προϊόν όταν οι υπόλοιποι δεν θα έχουν τίποτε;

Μήπως να κοιτάξεις και λίγο προς τα έξω; Να διαλέξεις (με σοβαρά κριτήρια) μία – δύο χώρες και να προσπαθήσεις να αρχίσεις να κτίζεις πωλήσεις εκεί; Δεν είναι κακό να δεις και στο εξωτερικό, δεν μειώνεις τον εαυτό σου με αυτό.

Έχεις παρουσία σε όλα τα κανάλια πωλήσεων στο internet, στην Ελλάδα και το εξωτερικό; (Πχ ελάχιστοι ξέρουν πως η μεγαλύτερη πλατφόρμα πωλήσεων σε Ρουμανία, Βουλγαρία και Ουγγαρία, το emag, με μέγεθος 10+ φορές μεγαλύτερο του skroutz, σου επιτρέπει να πουλάς από την Ελλάδα προς τις χώρες αυτές με γελοία κόστη μεταφοράς και με άπειρες λύσεις από την πλευρά του, μεταφράσεις κλπ).

Προσπάθησε να σκεφτείς ποιες δυσκολίες θα αντιμετωπίσει ο ανταγωνισμός σου και πού μπορείς να τον νικήσεις εσύ στη νέα περίοδο που ξεκινάει, πώς να προσαρμοστείς στο μέλλον που έρχεται. Μαζί με τον αδερφό μου στην προηγούμενη κρίση γιγαντώσαμε τις δουλειές μας, ακολουθώντας αυτή ακριβώς την τακτική. Μπορείς και εσύ!

10. Είσαι σίγουρος ότι «βγαίνεις»; Μήπως να κάνεις ένα βήμα πίσω και να πιάσεις αλλού δουλειά μέχρι να τελειώσει η «καταιγίδα»;

8 στους 10 Έλληνες χάνουν λεφτά από τις δουλειές τους και είτε δεν το ξέρουν, είτε το ξέρουν και κάνουν πως δεν το θυμούνται, απλά «κλωτσώντας παρακάτω το τενεκεδάκι». Η Ελλάδα έχει τρομακτική φορολογία και τεράστιες δυσκολίες για το επιχειρείν, είτε με κρίση είτε χωρίς, με το κράτος να είναι συνέταιρός σου, είτε σου αρέσει αυτό είτε όχι. Μη μου λες ότι όλα είναι εντάξει και «πρέπει ντε και καλά» να συνεχίσεις να δουλεύεις, παρά το ότι χάνεις λεφτά ή είσαι έτοιμος να χρεωκοπήσεις.

Έγραψα και πρόσφατα για αυτούς που θέλουν να ξεκινήσουν νέα δουλειά ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα από αυτά που οι ίδιοι φαντάζονται, το ίδιο ισχύει και για αυτούς που έχουν ήδη μία δουλειά και ζορίζονται, σε βαθμό ασφυξίας.

Ίσως (ίσως λέω, μη βαράς) να έχει νόημα να σκεφτείς το εξής:

• Με τη δικιά μου δουλειά τα επόμενα δύο χρόνια θα καταλήξω να χάσω Χ λεφτά
• Αν δουλέψω κάπου αλλού την ίδια περίοδο, θα κερδίσω Ψ ποσό
• Άρα στο σύνολο θα βγω διπλά ωφελημένος και θα παραμείνω στην αγορά, υγιής οικονομικά και έτοιμος να επιστρέψω, όταν τα δεδομένα γίνουν πιο ξεκάθαρα.

Τα επόμενα δύο χρόνια θα είναι πολύ δύσκολα και αν δεν νιώθεις έτοιμος να τα αντιμετωπίσεις δεν είναι κακό να κάνεις ένα βήμα πίσω και να παραμείνεις «ζωντανός» οικονομικά.

Η κρίση έρχεται. Χρειάζεται σκέψη και διαφορετικές πράξεις για να την παλέψουμε

Με όλα τα παραπάνω δεν θέλω να σου μαυρίσω την καρδιά. Να σου δώσω «τροφή» για να σκεφτείς διαφορετικά θέλω, ενόψει μίας περιόδου που θα ανατρέψει πολλά από αυτά που ξέρουμε.

Η κρίση θα έρθει και θα είναι σκληρή, με συνδυασμό πολλών αρνητικών παραγόντων. Δεν είναι δεδομένο ότι θα πάθουν όλοι κακό από αυτή την κατάσταση. Κάποιοι θα σταθούν όρθιοι, κάποιοι θα κερδίσουν κιόλας! Αν θέλεις να είσαι ένας από αυτούς, είναι αναγκαίο να αλλάξεις αρκετά πράγματα στη δουλειά σου, να σκεφτείς διαφορετικά και να προσαρμοστείς στα νέα δεδομένα. Με «τυφλοσούρτη» δεν γίνεται να προχωρήσουμε από εδώ και πέρα (και μη μου πεις ότι θα ανοίξεις άλλο ένα καφέ/εστιατόριο για να σωθείς, θα μαλώσουμε!)

Εύκολα δεν θα είναι, όμως στο χέρι σου/μας είναι να τα καταφέρουμε! Οι 10 συμβουλές μου, αλλά και ακόμη περισσότερες σκέψεις που μπορεί να έχεις, ας είναι ο λόγος για να σκεφτείς διαφορετικά και να προλάβεις τις εξελίξεις!

Καμία μάχη δεν έχει χαθεί πριν δοθεί, αλλά και καμία δεν κερδίζεται χωρίς προετοιμασία!

(Περισσότερες και αναλυτικότερες συμβουλές δίνω στους πελάτες μου)

Εσύ τι γνώμη έχεις;